Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, στις 20 και 21 Μαΐου 2017, η
καθιερωμένη Διημερίδα στον Ναό του Αγίου Νικολάου Κάστρου Μονεμβασίας,
με θέμα «Η πολιτισμική διαδρομή της Μονεμβασίας».
Η διημερίδα διοργανώθηκε από τον Σχολικό Σύμβουλο Φιλολόγων Λακωνίας
κ. Μανώλη Στεργιούλη, το Δήμο Μονεμβασίας και τη Σχολική Επιτροπή
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμου Μονεμβασίας «Γιάννης Ρίτσος», υπό την
αιγίδα της Περιφερειακής Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας
Εκπαίδευσης Πελοποννήσου.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, έγιναν δέκα επτά (17) εισηγήσεις.
Το Σάββατο 20 Μαΐου 2017, στην πρώτη συνεδρία, στην οποία προήδρευσε ο
κ. Φώτης Δημητρακόπουλος, καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσιάστηκαν οκτώ (8) εισηγήσεις.
Η ομότιμη καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων κα Ελένη Μαΐστρου και η επίκ. Καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων κα Έλενα Κωνσταντινίδου,
μέσα από μια διαχρονική προσέγγιση επεχείρησαν να αναδείξουν τα
στοιχεία που συγκροτούν την ιδιαίτερη ταυτότητα ενός σημαντικού και
μοναδικού τόπου, όπως είναι η Μονεμβασία και έθεσαν προβληματισμούς, για
την μελλοντική επιβίωση και εξέλιξή του, καταλήγοντας εύλογα στο
συμπέρασμα ότι η Μονεμβασία, γενέτειρα πνευματικών ανθρώπων, με μια
σημαντική ιστορική παρουσία, οπωσδήποτε αξίζει την ιδιαίτερη φροντίδα
και την προσεκτική διαχείριση της εξέλιξής της.
Η αρχαιολόγος κα Παναγιώτα Σκάγκου, μας παρουσίασε
μια πολύ ενδιαφέρουσα εισήγηση που επικεντρώθηκε στο αρχαιολογικό έργο
που επιτελέσθηκε στη Μονεμβασία κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Έγινε εκτενής αναφορά στις ανασκαφές και στις διάφορες εργασίες
συντήρησης και αποκατάστασης, ενώ κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών
διερευνήσεων επιχείρησαν να διατηρήσουν τα κτίσματα στη μορφή που
βρέθηκαν και να σεβαστούν τις οικοδομικές φάσεις και τα μνημεία.
Προβάλλοντας διαφάνειες στις οποίες απεικονίζονταν μνημεία και
οικοδομήματα, πριν και μετά τις εργασίες, διαπιστώσαμε ότι τα μνημεία
αυτά αναδείχτηκαν και μας αποκαλύφθηκαν στοιχεία που δεν ήταν γνωστά.
Η κα Ευσταθία Χαντζή, ΜΑ, καθηγήτρια
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, προσπάθησε να ανιχνεύσει το διττό ρόλο της
σημειολογίας του πλοίου: αφενός ως βασικού μεταφορικού μέσου στην
καθημερινή ζωή των ανθρώπων, με εμπορικές και στρατιωτικές παραμέτρους
και αφετέρου, ως λατρευτικού αντικειμένου. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια
διερεύνησε την ιστορία ενός πήλινου ομοιώματος πολεμικού πλοίου που
εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεάπολης Βοιών, αντλώντας
πολύτιμες πληροφορίες για ένα «ασφαλές» ταξίδι στον θαλάσσιο χώρο της ΝΑ
Πελοποννήσου κατά τη ρωμαϊκή εποχή.
Η κα Διαμαντοπούλου-Κουτσουμπού, δ.φ.-δ.θ.
αναφέρθηκε στην πρωτοφανή οικονομική , κοινωνική και πνευματική ακμή
που γνώρισε η Μονεμβασία επί της Αυτοκρατορίας του Ανδρόνικου Β΄ και
Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγων, οι οποίοι με τους «Χρυσόβουλους Λόγους», που
εξέδωσαν, παραχώρησαν εξαιρετικά προνόμια στον Μητροπολίτη Μονεμβασίας,
ενώ χορήγησαν στην πόλη σημαντικά εμπορικά, οικονομικά και διοικητικά
προνόμια.
Ο Πρωτ. Λάζαρος Κ. Σκάγκος,
εφημέριος Μυστρά, με αφόρμηση το αναμορφωτικό κίνημα των κολλυβάδων, που
ξεκίνησε από το Άγιο Όρος και αναστάτωσε ακόμη και το Οικουμενικό
Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, έκανε αναφορά στον Γέροντα Ιερόθεο
Καυσοκαλυβίτη, γνωστό οπαδό του κινήματος, ιδρυτή και καθηγούμενο της
Ιεράς Μονής Προφήτη Ηλία ΄Υδρας. Σε αυτήν εγκαταβίωσαν διαδοχικά,
τέσσερις Ιερομόναχοι, ο Ιερόθεος Πραματάρης, ο Μακάριος Σκάγκος, ο
Γερμανός Σκάγκος και ο Ευθύμιος Σκάγκος, οι οποίοι κατάγονταν από το
χωριό Άγιος Ιωάννης Μονεμβασίας, με διαφορετική δράση ο καθένας, αλλά
και ιδιαίτερη προσφορά τόσο στη νήσο της Ύδρας, όσο και στην ιδιαίτερη
πατρίδα τους, από την ανατολή του 20ου μέχρι το τέλος του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα.
Η Διευθύντρια 4ου Γυμνασίου Σπάρτης, κα Μεταξία Παπαποστόλου,
δ.φ. μας γνώρισε τον Αρχιμανδρίτη Φιλόθεο Ζερβάκο, γεννημένο το 1884
στα Πάκια Λακωνίας, μια σύγχρονη οσιακή μορφή της εκκλησίας μας,
πνευματικό τέκνο του Αγίου Νεκταρίου, παρουσιάζοντας την πνευματική του
οδοιπορία, τις πνευματικές διδαχές και νουθεσίες του, καθώς και τις
αναφορές του στους Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη και Φώτη
Κόντογλου.
Στον Ανδρέα Λικίνιο, ιατροφιλόσοφο, με καταγωγή από επιφανή οικογένεια της Μονεμβάσιας, αναφέρθηκε με την εισήγησή του ο κ. Ιωάννης Τσουλόγιαννης,
δ.φ., και στη σχέση του με τον τόπο καταγωγής του, καθώς το 1700
έστειλε από την Κέρκυρα την εικόνα του Χριστού Ελκομένου, εγκαταστάθηκε
αργότερα στην Μονεμβασία, έχτισε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και
εκεί συνελήφθη από τους Τούρκους για να οδηγηθεί στην Κωνσταντινούπολη,
όπου και θανατώθηκε το 1715.
Ο κ. Ανδρέας Μοράτος, φιλόλογος-
θεολόγος, στην εισήγησή του παρουσίασε με επιτυχία τις βυζαντινές
εκκλησίες του Κάστρου Μονεμβασίας, τον Ελκόμενο Χριστό, την Αγία Σοφία
και τον ερειπωμένο ναό που ανακαλύφθηκε το 1974.
Στην δεύτερη συνεδρία, στην οποία προήδρευσε ο κ. Γεώργιος Βουνελάκης, Πολιτικός Μηχανικός, Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Μονεμβασίας, παρουσιάστηκαν πέντε (5) εισηγήσεις.
Οι καθηγήτριες κ.κ. Ελένη Σταθάκη και Παναγιώτα Κολυβοδιάκου,
συνέχισαν και φέτος το οδοιπορικό τους στα μοναστήρια των Βατίκων και
μας γνώρισαν το ναό του Αγίου Γεωργίου, στο βουνό Βαβύλα, ένα ναό της
υστεροβυζαντινής περιόδου, με τοιχογραφίες που εντυπωσιάζουν τον
επισκέπτη, ιδιαίτερα στις τρεις πλευρές του νάρθηκα, όπου κατανέμονται
οι σκηνές που συνθέτουν τη Μέλλουσα Κρίση.
Ο καθηγητής Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Αθανάσιος Χρήστου,
παρουσίασε το θέμα: Οι Λάκωνες και οι Μεσσήνιοι φοιτητές στα Ευρωπαϊκά
Πανεπιστήμια και στις προσδοκίες τους στα κρίσιμα χρόνια 1917-1919».
Παραπέμποντας σε αρχειακό υλικό του Υπουργείου Εξωτερικών, έδωσε
στοιχεία των φοιτητών που κατάγονταν από την Πελοπόννησο, οι οποίοι
είχαν γεννηθεί μεταξύ των ετών 1895-1897, ήταν γόνοι επιφανών
οικογενειών της εποχής και διέπρεψαν στον επιστημονικό τομέα.
Ο κ. Κώστας Δρογκάρης, ιατρός και Ερευνητής Τοπικής Ιστορίας και η κα Ευαγγελία Μπέτα-Δρογκάρη,
φιλόλογος, αναφέρθηκαν στη σχέση του Γιάννη Ρίτσου με το Γύθειο, τόπο
καταγωγής της μητέρας του Ελευθερίας, το γένος Βουζουναρά, καθώς και
στην πορεία της οικογένειας Βουζουναρά έως το 1930, μέσα από αρχειακό
υλικό, αλλά και αναφορές του ίδιου του ποιητή και της αδελφής του
Λούλας.
Ο καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Φώτης Δημητρακόπουλος,
αναφέρθηκε στην ποιητική συλλογή «Μονοβασιά» του Γιάννη Ρίτσου και
μεταξύ άλλων σταχυολόγησε παραπομπές που κάνει ο ποιητής με τα ποιήμτα
αυτά, σε πρόσωπα και μνημεία του παρελθόντος και ιδιαιτέρως της
βυζαντινής περιόδου. Ποιήματα της συλλογής απήγγειλε η δικηγόρος κα
Χριστίνα Λαμπούση.
Η κα Παναγιώτα Λάσκαρη, στην εισήγησή της υποστήριξε
ότι, παρά την ιδιαιτερότητα και πολυπρισματικότητα που αναμφισβήτητα
διέπει την ποιητική εξέλιξη του Γιάννη Ρίτσου, η οποία αναδεικνύεται
μέσα από τη συγκριτική εξέταση ενός πρώιμου και ενός όψιμου έργου του
(πρόκειται για τα έργα «Συμφωνία του έαρος» και «Δευτερόλεπτα»
αντίστοιχα), οι αρμονικά αλληλοσχετιζόμενες μεταξύ τους «μελωδικές
ποιητικές γραμμές», ενοποιούν εν τέλει τις όποιες αντινομίες
επιτυγχάνοντας μιας υψηλής ποιότητας σύνθεση.
Την Κυριακή, 21 Μαΐου 2017, στην τρίτη συνεδρία, στην οποία προήδρευσε ο κ. Αθανάσιος Χρήστου,Καθηγητής
Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών
Πανεπιστημίου Πελοποννήσου παρουσιάστηκαν τέσσερις (4) εισηγήσεις
Η κα Αικατερίνη Μουσαδάκου, καθηγήτρια
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ΜΑ, στην εισήγησή της έκανε αναφορά στις
ποιητικές συλλογές και στα ποιήματα του μεγάλου ποιητή μας Γιάννη
Ρίτσου, που επελέγησαν από πλήθος Ελλήνων συνθετών: Μ. Θεοδωράκης, Χ.
Λεοντής, Ν. Μαμαγκάκης, Γ. Μαρκόπουλος, Δ. Μούτσης, Θ. Μικρούτσικος.
Παράλληλα υπήρξε αντικείμενο διερεύνησης το πώς η ατομική αισθητική
εμπειρία, συνδέεται με τα εκάστοτε ιστορικά δεδομένα και μέσω της
μελοποιημένης ποίησης, διαδίδεται και αποτελεί μέρος της συλλογικής
ιστορικής εμπειρίας.
Στην εισήγησή της η κα Μαρία Κουντούρη, Δευθύντρια
Λυκείου Μονεμβασίας, επιχείρησε την προσέγγιση του αυτοβιογραφικού,
εξομολογητικού χαρακτήρα, ίσως και λιγότερο ευρύτερα γνωστού έργου του
Γιάννη Ρίτσου με τίτλο «Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων», μέσα από το οποίο ο
ποιητής εκπληρώνει αυτό που συνιστά το προσωπικό του χρέος, δηλαδή, το
ιερό χρέος της μνήμης σε πρόσωπα που διαδραμάτισαν περισσότερο ή
λιγότερο σημαντικό ρόλο στη ζωή του.
Το 2013, στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος για τη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως μας επεσήμανε ο κ. Γιάννης Κονδυλόπουλος,
Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, επιχειρήθηκε η αξιοποίηση στη
σχολική τάξη της ποιητικής συλλογής τα «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της
πικρής πατρίδας» του Γιάννη Ρίτσου, γραμμένα το φθινόπωρο του 1968 κατά
παραγγελία του Μίκη Θεοδωράκη και μελοποιημένα εν συνεχεία από τον
μεγάλο συνθέτη. Τέσσερα χρόνια μετά το συγκεκριμένο εγχείρημα
επιχειρήθηκε μια ανασκόπηση στις συνθήκες δημιουργίας και πρόσληψης
αυτής της ποιητικής συλλογής, καθώς και αναστοχασμός σχετικά με τη
δυνατότητα αξιοποίησής της στη σχολική τάξη.
Τέλος ο κ. Μανώλης Στεργιούλης, δ.φ. , Σχολικός
Σύμβουλος Φιλολόγων Λακωνίας, στην εισήγησή του, αφού παρουσίασε τις
συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε το ολοκαύτωμα του ήρωα Γρηγόρη
Αυξεντίου, αναφέρθηκε στη συνέχεια στον «Αποχαιρετισμό», το
ποίημα που εμπνεύστηκε ο Γιάννης Ρίτσος από τον τραγικό του θάνατο,
τονίζοντας ότι η επιλογή του Γρ. Αυξεντίου να πεθάνει, τον ανυψώνει στη
σφαίρα του ιδεατού και τον καθιστά πανανθρώπινο σύμβολο ελευθερίας, για
όλους τους λαούς που καταδυναστεύονται από αυταρχικά και αντιδημοκρατικά
καθεστώτα.
Ο Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Λακωνίας κ. Μανώλης Στεργιούλης, ο οποίος είναι ο εμπνευστής αυτών των πολιτισμικών διαδρομών στη βυζαντινή καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, μιλώντας στο monemvasianews.gr,
εξείρε την σημαντική συμβολή του Δήμου Μονεμβασίας και της Σχολικής
Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμου Μονεμβασίας «Γιάννης Ρίτσος»,
στην οργάνωση της διημερίδας.
Επίσης ευχαρίστησε όλους τους εκλεκτούς εισηγητές της διημερίδας, τον
Διευθυντή του Γυμνασίου Μονεμβασίας «Γιάννης Ρίτσος», κ. Νικόλαο Βλάχο
καθώς και την Διευθύντρια του Γενικού Λυκείου Μονεμβασίας κα Μαρία
Κουντούρη, για την σημαντική βοήθειά τους, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Η
μεγάλη επιτυχία των εργασιών της διημερίδας, συνέβαλε στην απόφαση όλων
μας να ξανασυναντηθούμε την επόμενη χρονιά, στον ίδιο χώρο, για την
πραγματοποίηση της ΣΤ΄ διημερίδας, με ακόμη πιο ενδιαφέροντα θέματα».
----------------------------------------------------------------------------
Πηγή: monemvasianews.gr-ΦΩΤΟ: Δημήτρης Σκάγκος
----------------------------------------------------------------------------
