Η Κοντέσσα του Ιονίου

Διαβάζοντας τον τίτλο σδ΄αυτό το άρθρο μου, σίγουρα ο νους σας οπωσδήποτε θα τρέξει σε κάποιο από τα αθάνατα μυθιστορήματα του μεγάλου Ζακυθνινού λογοτέχνη Γρηγόρη Ξενόπουλου. Φωτεινή Σάντρη, Στέλλα Βιολάντη, Κόκκινος Βράχος και σε άλλα δικά του αριστουργήματα. Πιθανόν να φανταστείτε κάποια αρχόντισσα των νησιών, τυλιγμένη σε κάποιο κρινολίνο να χορεύει στα σαλόνια παλατιών.

Κι΄ακόμη ίσως αναζητήσετε κάποια γυναίκα εξαίσιας ομορφιάς, να περιπλανάται μέσα στα καντούνια των όμορφων νησιών του Ιονίου. Κάποια αιθέρια ύπαρξη τυλιγμένη σε κάποιο παραμυθένιο μυστήριο, που για χρόνια ο ισκιος της τριγυρνάει πάνω στα νησιά κι΄ανάβει φωτιές για έρωτες τρελούς.

Φίλοι μου προσέξτε. Ίσως βιαστήκατε.

Στον πολιτισμό κάθε χώρας, κάθε τόπου, ξέχωρα από την ιστορία, τα γράμματα και τις τέχνες, οπωσδήποτε παίζουν κάποιο κύριο ρόλο και τα προϊόντα που παράγει ο τόπος αυτός. Έτσι στον πολιτισμό της Κεφαλλονιάς αναμφισβήτητα έναν πρωτεύοντα ρόλο έχει παίξει και η Κοντέσσα του νησιού. Η χιλιοτραγουδημένη ρομπόλα. Το υπέροχο αυτό κρασί, που όποιος το έχει δοκιμάσει δεν μπορεί να το ξεχάσει ποτέ του. Το κρασί που είναι άρρηκτα δεμένο με την ιστορία του νησιού. Το κρασί, που μετά από τον Άγιο Γεράσιμο είναι αυτό που κλείνει μέσα στην ψυχή του ο κάθε Κεφαλλονίτης.

Άγιε μου Γεράσιμε και Άγιε μου Νικόλα
κάντε πάλι το θάμα σας να ξαναπιώ ρομπόλα.

Ήταν η προσευχή του κάθε Κεφαλλονίτη ναυτικού σε κάποιες δύσκολες ώρες τρικυμίας. Αλλά και ο μεγάλος Ληξουριώτης σατυρικός ποιητής Ανδρέας Λασκαράτος στο έργο του “Το Ληξούρι εις τους 1836” (χρόνους εννοεί) γράφει

Τάξτε και πέτε πως εγώ τα είπα όλα.
Και συμπάθιο, αλλά είμ΄από ρομπόλα.

Ακόμη να πούμε ότι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στα χρόνια του Καβάφη, υπήρχε ένα ταβερνάκι που σύχναζε ο μεγάλος ποιητής μας και που το όνομά του ήταν Ταβέρνα η Ρομπόλα. Πιθανότατα ο ιδιοκτήτης του θα ήταν κάποιος Κεφαλλονίτης, από αυτούς που φυτρώνουν σε όλα τα σημεία της γης.

Στοιχείο του πολιτισμού της Κεφαλλονιάς λοιπόν η ρομπόλα, είναι επόμενο να είναι δεμένη με την ιστορία του νησιού και να έχει και αυτή τις ρίζες της στα πολύ παλιά χρόνια.

Ο μύθος και η ιστορία φαίνεται να μαλώνουν για τις ρίζες της σπάνιας αυτής ποικιλίας. Την ρομπόλα της μυθολογίας μας φαίνεται να την κουβαλά στις πλάτες του – ποιός άλλος; - ο Θεός του κρασιού, της μέθης, της τρέλας και της ξένοιαστης ζωής, ο ένας και μοναδικός Διόνυσος ή Βάκχος. Ο Βάκχος, ο οποίος περιπλανώμενος από τόπο σε τόπο δίδασκε στους ανθρώπους την καλλιέργεια της αμπέλου και παράλληλα διοργάνωνε ξέφρενες γιορτές. Ένα από αυτά τα κλήματα του Βάκχου φέρνει στην Αθήνα η Αριάδνη, μετά από την δολοφονία του Μινώταυρου και ο Αθηναίος ήρωας, ο Θησέας το φυτεύει στην Αττική γη.

Μετά από χρόνια, ο γιός του Ερμή και της Έρσης, ο Κέφαλος, διωγμένος από τους Θεούς φεύγει από την Αθήνα και μετά από πολλές περιπλανήσεις καταφεύγει στην Αθηναία Γη, την σημερινή Κεφαλλονιά, αποικία της πατρίδας του, η οποία βρισκόταν στη μέση του μεγάλου πελάγους. Μόλις ο Κέφαλος πάτησε το πόδι του στην στεριά, κάρφωσε στη γη το κλίμα που είχε φέρει μαζί του για να του θυμίζει τον τόπο του.

Με το πέρασμα των χρόνων η Αθηναία Γης έγινε Θηναία για να καταλήξει στην σημερινή Θηνιά, ενώ το νησί πήρε το όνομά του Κέφαλου και λέγεται Κεφαλλονιά.

Τρεις γενιές μετά την εγκατάσταση του Κέφαλου στο νησί γεννιέται ο εγγονός του ο Λαέρτης, πατέρας του πολυμήχανου βασιλίά της Ιθάκης, του Οδυσσέα. Τη εποχή εκείνη το κρασί αποτελεί ένα πανακριβο και σπουδαίο δώρο για να δημιουργήσει κανείς καινούργιους δεσμούς, καινούργιες φιλίες. Οι ήρωες των ομηρικών χρόνων πίνουν το κρασί που παράγεται στην Κεφαλλονιά. Αλλά και ο Οδυσσέας κατάφερε να παραπλανήσει τον Κύκλωπα Πολύφημο και να διαφύγει δίνοντάς του να πίει τον Μαρώνειο οίνο.

Το μικρό κλήμα που φύτεψε ο Κέφαλος λοιπόν, κυρίευσε όλο το νησί. Τα σταφύλια σε χρώματα λευκά, κόκινα, κίτρινα, μαύρα, δίνουν τα εξαίρετα κρασιά, μοσχάτο, βαστιλίδι, θηνιάτικο. Όμως πάνω απ΄όλα δίνουν το κρασί των Θεών που έχει το όνομα ρομπόλα.

Μια άλλη εκδοχή θέλει την ρομπόλα να είναι ιταλικής προέλευσης που έφτασε στην Κεφαλλονιά το 1540 με τους Ενετούς κατακτητές. Μάλιστα οι Ιταλοί αποκαλούν την ρομπόλα κρασί της πέτρας “vino du sasso” ακριβώς επειδή ευδοκιμεί σε πετρώδη εδάφη.

Οι καρποί της ρομπόλας με το λευκό άρωμα, το ακριβό χρυσαφί χρώμα της και τη φρουτώδη γεύση της, δίκαια έχει πάρει τον τίτλο νέκταρ των Αθανάτων.

Λέγεται ότι το όνομά της η ρομπόλα το οφείλει στο σχήμα του καρπού της που μοιάζει με τον γεωμετρικό ρόμβο. Μάλιστα στο γεωμετρικό αυτό σχήμα τα παλιά χρόνια απέδιδαν μαγικές ιδιότητες, όπως την ρέμβη, τη ζάλη, που προκαλεί η οινοποσία.

Το κλήμα της ρομπόλας προκειμένου να ευδοκιμήσει απαιτεί έδαφος πετρώδες, δροσερό και με πολύ ήλιο. Σαν τέτοιο έδαφος έχουν χαρακτηριστεί οι ορεινές περιοχές του νησιού και ιδιαίτερα το οροπέδιο των Ομαλών.

Η ρομπόλα είναι ένα κρασί που πίνεται ευχάριστα. Είναι δροσιστικό και χαρακτηρίζεται από το έντονο άρωμά της. Συνδιάζεται τέλεια με ψάρια και θαλασσινά. Όμως και στην κεφαλλονίτικη μαγειρική θα συναντήσουμε την ρομπόλα να είναι απαραίτητη στην παρασκευή φαγητών. Ονομαστά είναι τα “ψάρια μεθυσμένα με ρομπόλα.” Μεζές καταπληκτικός.

Η ρομπόλα έχει καταφέρει να επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας και να προστατεύεται αυστηρά με ΟΠΑΠ (Όνομα Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας)

Οι κεφαλλονίτικοι σύλλογοι της Αμερικής τιμούν ιδιαίτερα το υπέροχο αυτό προϊόν του νησιού τους. Έχουν γράψει ιστορία οι γιορτές που διοργανώνουν, ιδίως την χειμερινή περίοδο, όπου μαζί με το τοπικό τους φαγητό, τη βραστή γίδα, η ρομπόλα ρέει άφθονη και το κέφι κρατάει μέχρι τις πρωινές ώρες.

Ρομπόλα λοιπόν. Το κρασί των Θεών και των Αθανάτων. Δοκιμάστε την και ...τα ξαναλέμε.
----------------------------------
Διονύσης Ε. Κονταρίνης
----------------------------------