Εμφανίστηκε κάποιος στον
Ιησού, τον πλησίασε και του είπε:
- Δάσκαλε αγαθέ, τι καλό να
κάνω για να έχω ζωή αιώνια;
Kι εκείνος του απάντησε:
- Tι με λες αγαθό; Κανένας δεν είναι αγαθός,
παρά μόνο ένας, ο Θεός. Mα
αν θέλεις να μπεις στη ζωή, φύλαξε τις εντολές.
Tον ρωτάει αυτός:
- Ποιες;
Kι ο Ιησούς του είπε:
- Tο μη φονεύσεις, μη μοιχεύσεις, μην
κλέψεις, μην ψευδομαρτυρήσεις, τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, και ν'
αγαπήσεις τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου.
Tου λέει ο νέος:
- Όλ' αυτά τα φύλαξα από την
παιδική μου ηλικία. Σε τι άλλο υστερώ;
Tου είπε ο Ιησούς:
- Aν θέλεις να είσαι τέλειος, πήγαινε πούλησε
τα υπάρχοντά σου και δώσε τα σε φτωχούς, και θα αποκτήσεις θησαυρό στον ουρανό.
Kι έλα εδώ και ακολούθα με.
O νέος όμως, σαν άκουσε την
απάντηση, έφυγε λυπημένος, γιατί είχε κτήματα πολλά. Τότε ο Ιησούς είπε στους
μαθητές του:
- Σας βεβαιώνω πως δύσκολα
θα μπει πλούσιος στη βασιλεία των ουρανών. Και πάλι σας το τονίζω, πως είναι
ευκολότερο να περάσει μια καμήλα από την τρύπα της βελόνας, παρά να μπει ένας
πλούσιος στη βασιλεία του Θεού.
(Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο. Κεφάλαιο 19)
Αν λάβει κανείς σοβαρά
υπόψιν τον παραπάνω διάλογο, τότε μόνο ένα πράγμα μπορεί να συμβαίνει: Οι
«υπηρέτες» της Εκκλησίας και κήρυκες του «Θείου Λόγου», δεν ενδιαφέρονται για
την «αιώνια ζωή». Γιατί αν ενδιαφέρονταν, θα έδιναν, αντί να παίρνουν,
γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους και την παραίνεση του Ιωάννη του
βαπτιστή «Ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω
μη έχοντι και ο έχων τροφάς ομοίως»....
H αξία της περιουσίας της
Εκκλησίας είναι ανεκτίμητη. H πολιτεία δεν την έχει καταγράψει και η ηγεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος
δηλώνει επισήμως ότι δεν γνωρίζει τα περιουσιακά στοιχεία των μονών, των
μητροπόλεων και των ναών διότι κάθε μητρόπολη, μονή και ναός έχει τη δική του
οικονομική διαχείριση. H
εκκλησιαστική περιουσία καλύπτεται από ένα αδιαφανές πλέγμα που «υφαίνουν»
περισσότερα από 10.000 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (μητροπόλεις, ναοί,
μονές, προσκυνήματα, ιδρύματα, κληροδοτήματα και άλλα). Ο ιστός αυτών των ΝΠΔΔ,
κρύβει αποτελεσματικά την εκκλησιαστική περιουσία από τα αδιάκριτα μάτια των
«αντικληρικών». Είναι δε τόσο καλά προστατευμένο το μυστικό, που ούτε η
κεντρική διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος μπορεί να έχει εικόνα για την
περιουσία των μονών και των μητροπόλεων.
Κάθε ένα από αυτά τα ΝΠΔΔ
έχει δική του ανεξάρτητη οικονομική διαχείριση, γεγονός που καθιστά το
εγχείρημα για την καταμέτρηση της εκκλησιαστικής περιουσίας λίγο-πολύ ανέφικτο.
Εξάλλου και για τη γνωστή ιδιοκτησία της Εκκλησίας δεν μπορεί να βγει ασφαλές
συμπέρασμα, διότι ουδείς μπορεί να αποτιμήσει, λόγου χάρη, την αξία των δασών,
των χορτολιβαδικών εκτάσεων αλλά και των δεσμευμένων από δήμους και κράτος
οικοπέδων.
Ένα ακόμη ερώτημα που δεν
μπορεί να απαντηθεί με σαφήνεια είναι πόθεν αποδεικνύεται ότι όλα αυτά ανήκουν
πράγματι στην Εκκλησία, όταν οι ημερομηνίες κτήσης τους προηγούνται της
ιδρύσεως του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Επειδή η Εκκλησία υπήρχε όταν το
κράτος δεν υπήρχε ακόμη, η χώρα θεωρητικά ανήκε στην Εκκλησία. Ως εκ τούτου οι
«Άγιοι Πατέρες» θεωρούν ότι από το 1830 ως σήμερα η Εκκλησία απώλεσε με
εκβιασμούς, καταπατήσεις, παραχωρήσεις κτλ. το 96% της περιουσίας της!
Η Εκκλησία άρχιζε να κτίζει
την τεράστια περιουσία της από την γέννηση του Βυζαντίου, κυρίως χάρις στην
αριστοκρατική τάξη, που της δώριζε εκτάσεις. Αρχαιότερες ή νεότερες μονές
γνώρισαν την απλόχερη γαλαντομία των βυζαντινών αυτοκρατόρων, ενώ άλλες πέτυχαν
την έκδοση πατριαρχικών σιγιλίων και σουλτανικών φιρμανίων, επί των Οθωμανών,
που τους παραχωρούσαν γη και ύδωρ. Σήμερα ορισμένες επαναφέρουν από το
χρονοντούλαπο της ιστορίας ξεχασμένα βεράτια ή διατάγματα και διεκδικούν
κολοσσιαίες εκτάσεις.
Mε την αποχώρηση των
Τούρκων από τα ελληνικά εδάφη, η Εκκλησία βρέθηκε να κατέχει μεγάλες εκτάσεις
γης. Ήταν -και είναι- ο μεγαλύτερος γαιοκτήμονας, που με φεουδαρχικό τρόπο
εκμεταλλευόταν τους φτωχούς αγροτικούς πληθυσμούς. Κάτω από το πρίσμα αυτό, το
κράτος αναγκάστηκε με τις διάφορες αγροτικές μεταρρυθμίσεις να προχωρήσει στην
απαλλοτρίωση και εκκλησιαστικών γαιών. Για τις εκκλησιαστικές εκτάσεις που
παραχωρήθηκαν κατά καιρούς δόθηκε σαν αντάλλαγμα στην εκκλησία, χρηματική ή
άλλου είδους αποζημίωση.
Η απόλυτη εφαρμογή του
χωρισμού Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα ισχύει από το 1909 αλλά μόνο
μετά...θάνατον. Ισχύει συγκεκριμένα στα ζητήματα περιουσιών και πάντοτε με την
έννοια ότι οι κρατικοί νόμοι στέκονται ανήμποροι μπροστά στους εκκλησιαστικούς.
Όπως τα συστασόχαρτα (ή μάλλον συστασοχάρτια) του κάθε μητροπολίτη αρκούν -όπως
αποδείχτηκε- για να ξεκλειδώνουν οι πόρτες, μια απλή βεβαίωση από ένα χέρι
ηγουμένου ή μητροπολίτη αρκεί για να αφαιρεθούν περιουσίες από χέρια συγγενών
κληρονόμων και να ακυρωθούν νόμιμα συμβόλαια αγοραπωλησιών.
Σήμερα, κανένας σοβαρός
άνθρωπος δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι όλη η περιουσία της Εκκλησίας προέρχεται
από δωρεές. Το «ηθικό δικαίωμα», εντούτοις, της Πολιτείας να αποδοθούν αυτά τα
κτήματα στο κοινωνικό σύνολο, ουδέποτε μετουσιώθηκε σε πολιτική πράξη.
Αντίθετα, οι εκάστοτε κυβερνήσεις, διατηρούν αλώβητη την «αιμομεικτική» σχέση Κράτους-Εκκλησίας,
επενδύοντας στο γεγονός ότι η ιεραρχία έχει διδαχτεί για αιώνες να λειτουργεί
σαν «η Δεξιά του Κυρίου», δηλαδή της
εκάστοτε κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Το
ζήτημα, συνεπώς, δεν είναι ούτε τα χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων, ούτε
τα χοτζέτια των πασάδων, τα οποία επικαλούνται κατά καιρούς οι ιεράρχες και οι
ηγούμενοι των μοναστηριών. Το θέμα είναι πότε ακριβώς σε αυτή τη χώρα θα
εφαρμοστεί η ρήση του Καποδίστρια, ότι δηλαδή αυτό το κράτος, το ελληνικό
κράτος, δημιουργήθηκε «επαναστατικώς και δημευτικώς» και ως εκ τούτου ο λαός
του δε χρωστάει τίποτα σε «κοτσαμπάσηδες,
πασάδες και σεβάσμιους δεσποτάδες».
----------------------------------------Αντώνης Λαμπρινίδης
----------------------------------------
