ΚΥΘΗΡΑΪΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

«ΚΥΘΗΡΑΪΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, 1923»: Τα Κύθηρα ανάµεσα σε δύο αιώνες«(...)

Ο καιρός εξακολουθούσε ο ίδιος, το βαπόρι περνούσε από µακρυά γυρίζοντας για τον Πειραία, δίχως να πλησιάση στο νησί.
Τα κύµατα δεν αφήνανε να ξεµυτίση βάρκα.
Κι έτσι, η τελευταία ελπίδα της Κερά-Ερήνης και του µπάρµπα του Αντώνη πως θαβλεπαν γρήγορα το Γιώργο χάθηκε.
Η στιγµή αυτή η τόσο ποθητή όλο και µάκραινε.
Έπρεπε να περιµένουµε το άλλο βαπόρι ύστερα από 8 ηµέρες.
Και παρακαλούσε η Κερά-Ερήνη τη Παναγία να της δίνη κουράγιο και δύναµη να περιµένη την άλλη βδοµάδα.

Μαζέψανε τα πράµατα και περίλυποι, µε σφιγµένη απ' τον πόνο τηνκαρδιά πήρανε το δρόµο για το χωριό.
Οι χωριανοί που περιµένανε µε αγωνία τον ερχοµό των ταξειδιαρέων ξαφνιαστήκανε µόλις είδαν, ότι δεν ήρθε ο Γιώργος.
Δεν έπιασε το βαπόρι, τους πληροφορούσε ο µπάρµπα ο Αντώνης ούτε στον κατεβασµό, ούτε στον ανεβασµό».

Οι εικόνες είναι από τις αρχές του 20ού αιώνα.
Τις αποτυπώνει µε γλαφυρό τρόποο Χαρ. Ε. Αρώνης, στο διήγηµά του, «Δεν έπιασε το βαπόρι».
Φιλοξενούνται στην«Κυθηραϊκήν Επιθεώρησιν» του έτους 1923.

Εκδότης της ο Σπύρος Στάθης.
Στονπρόλογό του ο εκδότης του ετήσιου περιοδικού σηµειώνει, τον Αύγουστο του 1923, χαρακτηριστικά: «.... Ριχτήκαµε τότε στην πραγµατοποίηση του φοιτητικού µας ονείρου. Και παρουσιάζουµε σήµερα την Κυθηραϊκήν Επιθεώρησιν».
Θα εκδίδεται το Σεπτέµβρη κάθε χρόνου και έχη σκοπό:
α) Ν' αναγράφη πιστά την ετήσιαν επιθεώρησιν όλων των εκδηλώσεων τόσο της εσωτερικής ζωής του Νησιού, όσο και της ζωής των απανταχούσης ξενητεµένων Κυθηρίων
β) Να ερευνά επιστηµονικά τον τόπο δια των διαπρεπών Επιστηµόνων
γ) Να παρουσιάζη κοµµάτια της τσιριγώτικης ζωής»

Ο σκοπός ιερός, ο στόχος µεγάλος.
Η προσπάθεια, όµως, έµεινε στις προθέσειςκαι τα φοιτητικά οράµατα.
Η «Κυθηραϊκή Επιθεώρησις» πέρασε στην ελληνική βιβλιογραφία µόνο µε ένα τεύχος που έµελλε να είναι το πρώτο και µοναδικό, εκείνο του1923, όπου παρουσιάζει τα τεκταινόµενα στα Κύθηρα σε 452 σελίδες για την περίοδο µεταξύ 1ης Ιουλίου 1922 έως 30 Ιουνίου 1923.

Τυπώθηκε στην Αθήνα, στο τυπογραφείο της Εστίας (Κ. Μάϊσνερ και Ν. Καργαδούρη), το 1923.
Η «Κυθηραϊκή Επιθεώρησις», µε βάση τον πίνακα περιεχοµένων της, περιελάµβανε τα ακόλουθα θέµατα:
«Μέρος Πρώτον.
Τµήµα Πρώτον, Εσωτερική Επιθεώρησις. Υπέρ Πατρίδος, Εκκλησία, Εκπαίδευσις, Δικαιοσύνη, Δηµοσία Ασφάλεια, Επισιτισµός και Αγορανοµία, Δηµόσιαι Οικονοµικαί Υπηρεσίαι, Λιµένες-Φάροι-Φανοί, Συγκοινωνία, Δηµόσια Έργα, Ταχυδροµεία, Τηλεγραφεία, Τηλέφωνα, Υγεία, Πρόσφυγες, Εµπόριον, Αντιπροσωπείαι και ΤραπεζικάΥποκαταταστήµατα, Γεωργία, Κτηνοτροφία, Μετεωρολογία, Βιοµηχανία, Ορυκτά και Αλυκαί, Ναυτιλία και Αλιεία, Τέχναι και Επαγγέλµατα, Πληθυσµός και Κοινωνικαί Τάξεις, Μετανάστευσις, Κοινότητες, Οργανώσεις, Εορταί και Πανηγύρεις, Θέατρον, Εξοχαί και Εκδροµαί, Κυνήγι, Ληξιαρχικαί Πράξεις.

Τµήµα Δεύτερον, Επιθεώρησις των εκτός της Νήσου Κυθηρίων.
Οι Κυθήριοι εν Αθήναις και Πειραιεί, Οι Κυθήριοι εν Αµερική.

Μέρος Δεύτερον.
Επιστηµονικόν. Λόγος ενθρονιστήριος Μητροπολίτου Κυθήρων Δωροθέου, τα νεκροταφεία (του Μητροπολίτου Κυθήρων Δωροθέου), Ολίγα τινα περί κλίµατος Κυθήρων (του Ε. Κοντολέοντος), Βαλέριος Ν. Στάης (του Γ.Οικονόµου), Μεσαιωνικά Μνηµεία Κυθήρων (του Γ. Σωτηρίου), Κυθηραϊκά Γενεαλογικά Δένδρα (του Σπ. Στάθη), τα Κυθηραϊκά Χρονικά ιερέως Γρ. Λογοθέτη (του Σπ. Στάθη), η µεγάλη Κυθηραϊκή Παροικία Σµύρνης (του Α. Στρατηγού), επί του νέου Νόµου περί της εξ αδιαθέτου κληρονοµικής διαδοχής (του Α. Στάθη), τα σιδηρούχα ύδατα Κυθήρων (τουΠ. Μεγαλοοικονόµου), η γεωργική κατάστασις της Νήσου (του Α. Γ.Στάθη), περί ιδρύσεως Εταιρείας προς προστασίαν και διάδοσιν των κυθηραϊκών προϊόντων (του Α. Στρατηγού), Σύµµεικτα.

Μέρος Τρίτον.
Από την φύσιν και την ζωήν του νησιού. Τα Μητάτα. Η Παλιόχωρα, η Λαψάνα (από τα «τραγούδια της Κυθέρειας» του Γιάννη Πρινέα), Ψάρεµα και Κυνήγι (του Γ. Φωτεινού), Δεν έπιασε το Βαπόρι (του Χαρ. Αρώνη), Ο βοσκός κι ο βασιλιάς (ποίηµα δηµώδες)».

Βρισκόµαστε στην αρχή του 21ου αιώνα.
Ξεφυλλίζοντας τον συλλεκτικό αυτό τόµο που κουβαλάει τη ζωή και τα προβλήµατα των Κυθήρων στις αρχές του περασµένου αιώνα, τα συναισθήµατα είναι ανάµεικτα.

Το παρελθόν του νησιού, άλλοτε ένδοξο, άλλοτε µουντό και θλιµµένο, περνώντας µέσα από το καθηµερινό παρόν,αναζητεί το µέλλον.
Τα Κύθηρα έχοντας αφήσει τον 19ο αιώνα, πορεύθηκαν στον 20ό αιώνα µε συντροφιά και οδηγό τον πόνο, τις θυσίες, τη ξενιτιά, αλλά και το όραµα των πιστών του κατοίκων για µια καλύτερη ζωή µέσα στη καθηµερινή µοναξιά της γεωγραφίας τους.

Η «Κυθηραϊκή Επιθεώρησις» περιγράφει, σε µικρογραφία, τις χαρές και τις λύπες, την πρόοδο και το ξεριζωµό, την επιστηµονική φλόγα και την ερήµωση του Τσιρίγου ανάµεσα στον 19ο και 20ό αιώνα.
Είναι οι ίδιες οι εικόνες για όλη την Ελλάδα εκείνης της περιόδου.

Σήµερα, µέσα από τις σελίδες της «ΚυθηραϊκήςΕπιθεώρησης» του 1923, αναβιώνει το παρελθόν, αφού σε πολλά θέµατα εξακολουθεί να είναι παρόν, ενώ µας δίνεται η δυνατότητα να φανταστούµε τα Κύθηρα στο µέλλον, το2023, παραδείγµατος χάριν.

Αυτή η σύγκρουση, κατά κάποιο τρόπο, ανάµεσα στο παρελθόν και το µέλλον των Κυθήρων, είναι η σύγκρουση ανάµεσα στη γεωγραφία και την ιστορία του νησιού.

Τα Κύθηρα έχουν γνωρίσει την ισχύ και την «τάξη» των εκάστοτε ισχυρών του κόσµου.
Από τους αρχαίους χρόνους µέχρι και σήµερα τα Κύθηρα εξακολουθούν, αναλόγως των δεδοµένων, να παίζουν το ρόλο του ορµητηρίου, της βάσης, του φρουρίου, του άξονα,του σταυροδροµιού, του κόµβου, του συνόρου, της πύλης, του σηµείου, του κρίκου.
Οι εκάστοτε ισχυροί της Μεσογείου, αλλά και οι δυνάστες πειρατές στην πορεία τουχρόνου, όπως, επίσης, και οι αυτοκρατορίες του κόσµου, δεν αγνόησαν ποτέ τα Κύθηρα.

Τα Κύθηρα είναι κάθε µέρα παρόντα, εκεί, καταµεσής του Πελάγους,προσπαθώντας να κερδίσουν το καθηµερινό στοίχηµα µε την παντοτινή τους µοναξιά.
Η ιστορία τους πηγαινοέρχεται ανάµεσα στο παρελθόν και βάζει τις υποθήκες για το µέλλον. Γνωρίζει από πόλεµο και από ειρήνη, φέρνει χαρές και λύπες στην καθηµερινή ζωή των Τσιριγωτών, µαγεύει και απογοητεύει τους ξένους.

Η ιστορία του νησιού κινείται. Γίνεται ποίηµα, τραγούδι, πίνακας ζωγραφικής, ταινία, γίνεται, γενικά, όνειρο και φαντασία, θλίψη και απογοήτευση για τον Τσιριγώτη του νησιού, των άλλων τόπων και πατρίδων, αλλά και για τους ξένους που άλλοτε υµνούν και σέβονται ως εραστές την οµορφιά του νησιού και άλλοτε περιφέρουν ως βιαστές του κυθηραϊκού τοπίου τη ψυχική τους σκληρότητα.

Τι παραµένει ακίνητο; Η γεωγραφία του νησιού.
Ευλογία και κατάρα, όαση παραδείσου και καθηµερινή αγωνία, µούσα της έµπνευσης και της δηµιουργίας, βιοπάλη και ξεριζωµός.
Τα Κύθηρα είναι ανάµεσα στον τόπο και το χρόνο. Ανάµεσα στο Μυρτώο και το Κρητικό Πέλαγος, ανάµεσα στους αιώνες του παρελθόντος και την αγωνία του µέλλοντος.

Η γεωγραφία του νησιού εξακολουθεί να προσδιορίζει το παρόν του.
Συναντάει καθηµερινά το παρελθόν.
Οι κραυγές και τα ουρλιαχτά των πειρατών είναι πλέον ανάµνηση.
Τα ποδοβολητά ανθρώπων και ζώων από τα χρόνια των µεγάλων κατακτητικών δυνάµεων χάνονται µέσα στους τσιριγώτικους αέρηδες, στα χαλάσµατακαι στις σπηλιές.

Όταν η φύση ηρεµεί στα Κύθηρα, τότε µόνο ακούγεται εκκωφαντικά ησιωπή των λιγοστών κατοίκων τους που εξακολουθούν να µένουν ριζωµένοι στα ξέστρατα, στις τσιριγώτικες λαγκάδες, τις µπαµπακίες, τις ξερολιθιές και τις πεζούλες.

Η σιωπή τους όµως χάνεται. Την τρώνε η θάλασσα και οι αέρηδες.
Τον χειµώνα δεν τους ακούει κανείς.
Όλοι τούς υπόσχονται βοήθεια το καλοκαίρι, που κι αυτό κρατάει λίγο, άντε µέχρι τη γιορτή της Παναγιάς τ΄ Αυγούστου.

Η άλλη, η φθινοπωρινή Παναγιά της Μυρτιδιώτισσας τούς µένει το µόνο αποκούµπι για όλο τον υπόλοιπο χρόνο.
Έτσι βαδίζουν χρόνια τώρα τα Κύθηρα.
Ανάµεσα στον Θεό και στη θάλασσα.
Ανάµεσα στην προσµονή και την απογοήτευση.

«Χαρά µεγάλη, φιλόµουσος οµήγυρις, πληµµυρεί την ψυχήν µου αναλογιζοµένου, ότι µου έλαχεν ο κλήρος να προσφέρω τας µικράς µου υπηρεσίας εις την νήσον των Κυθήρων να προσφέρω τας υπηρεσίας µου επί επιπέδου καθαρώς πνευµατικού και εκπολιτιστικού».
Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασµα από την οµιλία του καθηγητή Ε. Στάθη, στις 18 Σεπτεµβρίου 1921, µε την ευκαιρία των εγκαινίων του Γυµνασίου Κυθήρων.

Η«Κυθηραϊκή Επιθεώρησις» το αποτυπώνει ανάγλυφα.
Ποια η διαφορά ανάµεσα στο 1921και το 2001;
Στην αρχή του 21ου αιώνα τα Κύθηρα εξακολουθούν να «παρακαλούν» για δασκάλους και καθηγητές που σέβονται τον όρκο τους, προκειµένου να παραµένουν στο νησί και να προσφέρουν έργο «πνευµατικό και εκπολιτιστικό».

Τα Κύθηρα πρέπει να«ζουν κανονικά» και τον χειµώνα.
Όλοι οι Τσιριγώτες πρέπει να κρατούν άσβεστη τηνελπίδα και την οµορφιά της γης της θεάς.

Ο τόπος άντεξε τόσα δεινά ανθρώπων και της φύσης.
Ας µην είναι ο 21ος αιώνας ο τελευταίος αιώνας της πλήρους ερήµωσης τουνησιού.
Η Αφροδίτη της οµορφιάς και όλες οι µούσες των ωραίων και καλών τεχνώνπρέπει να εξακολουθούν να καθρεπτίζονται στην απλωσιά των Κυθήρων και να υµνούν το κάλλος και την αγάπη για τη ζωή.

Και η στοργή της Παναγιάς να είναι το σπίτι που θα ηρεµούν οι ψυχές και θα χαίρονται οι καρδιές την απεραντοσύνη της ζωής, της θάλασσας και τ΄ουρανού.

Αν ξεχάσουµε τα ΚΥΘΗΡΑ θα σβήσουνε µοιραία και τα ονόµατά µας.
-------------------------------------------
Πηγή: balkan.gr- Κυριάκος Δ. Κεντρωτής
-------------------------------------------