Σκολίωση: Μπορούν να αποφευχθούν οι χειρουργικές επεμβάσεις;

Ένα σημαντικό ποσοστό χειρουργικών επεμβάσεων που πραγματοποιούνται για τη διόρθωση της σκολίωσης μπορούν να αποφευχθούν, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας αναδρομικής μελέτης από το Johns Hopkins Medicine. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά που υποφέρουν από μια σπάνια, σοβαρής μορφής και πρώιμης έναρξης σκολίωση μπορεί να απαλλαχθούν από την υποβολή τους σε μεγάλες επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας, παρότι η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι μετά από χρόνια θεραπείας για την ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης οι επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας είναι απαραίτητες.

Ο Paul Sponseller, MD, παιδοορθοπεδικός χειρουργός στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και συγγραφέας μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο The Journal of Bone & Joint Surgery Sponseller, ανέφερε ότι το εύρημα υπογραμμίζει το αυξανόμενο ενδιαφέρον τόσο των ασθενών όσο και των γιατρών να αμφισβητηθεί η ανάγκη για τέτοιες χειρουργικές επεμβάσεις που θεωρούνται ρουτίνα.

Η υπό αμφισβήτηση χειρουργική επέμβαση είναι η λεγόμενη τελική σπονδυλοδεσία (final surgical fusion), το τελευταίο βήμα μιας μακράς θεραπευτικής διαδικασίας για τους ασθενείς με σκολίωση που αναπτύσσουν καμπυλότητες στη σπονδυλική τους στήλη λίγο μετά τη γέννηση.

«Σκολίωση ονομάζεται η πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης, η οποία εμφανίζεται συχνότερα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού. Τα αίτια πρόκλησής της είναι άγνωστα, πλην των περιπτώσεων που αποτελεί επίπτωση εγκεφαλικής παράλυσης ή μυϊκής δυστροφίας. Η πλειοψηφία τους αντιμετωπίζεται συντηρητικά, με νάρθηκα και άσκηση, και μόνο σ’ ένα πολύ μικρό ποσοστό μπορεί η νόσος να προκαλέσει αναπηρία. Διακρίνεται στη βρεφική σκολίωση (ασθενείς 0-3 ετών), την παιδική (ασθενείς 4-10 ετών) και την εφηβική (ασθενείς 11-13 ετών). Η πρώιμη αφορά σε ένα μικρό ποσοστό περιστατικών και εμφανίζεται πριν από τα 5 έτη. Αν και στα παιδιά που παρουσιάζουν σκολίωση μέχρι την ηλικία των 3 ετών υπάρχει περίπτωση να διορθωθεί το πρόβλημα με την ανάπτυξη, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας», μας εξηγεί ο φυσιοθεραπευτής – χειροθεραπευτής κ. Γιώργος Κακαβάς του Fysiotek Sports and Spine Lab (www.fysiotek.gr).

Τις περισσότερες φορές, τα παιδιά με σοβαρή, πρώιμη σκολίωση υποβάλλονται σε μια επίπονη πολυετή θεραπεία, γνωστή ως growing rod treatment (αναπτυσσόμενη ράβδος), κατά την οποία  οι χειρουργοί εμφυτεύουν μια ράβδο στη σπονδυλική στήλη. Επειδή όμως ο μηχανισμός επιμήκυνσης των ράβδων δεν είναι αυτόματος, το παιδί πρέπει να υποβάλλεται σε επαναληπτικά χειρουργεία καθώς μεγαλώνει (συνήθως κάθε 6 μήνες), για να αυξηθεί το μήκος της, ώστε να επιτευχθεί ξανά η ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης.

Μόλις ολοκληρωθεί η σκελετική ανάπτυξη του παιδιού εκτελείται η τελική επέμβαση (σπονδυλοδεσία), κατά την οποία εισάγονται ράβδοι και βίδες στη σπονδυλική στήλη για να διατηρηθεί η ευθυγράμμιση. Για τη σταθεροποίηση της δομής εμφυτεύεται οστό από το ισχίο του ασθενούς ή από τράπεζα ιστών, η οποία εμποδίζει την ανάπτυξη μεταγενέστερων παραμορφώσεων.

Ωστόσο, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι με τη χρήση αναπτυσσόμενης ράβδου τα οστά των παιδιών άρχισαν να σκληραίνουν, ή να ενώνονται από μόνα τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι η τελική επέμβαση ίσως να μην είναι απαραίτητη.

Προκειμένου να το επιβεβαιώσουν, οι ερευνητές εξέτασαν διεξοδικά μια διεθνή βάση δεδομένων και πήραν τα αρχεία 167 παιδιών που υποβλήθηκαν σε διορθωτικές επεμβάσεις μεταξύ του 1995 και του 2010. Τα 137 από αυτά υποβλήθηκαν σε τελική σπονδυλοδεσία, αλλά ο Sponseller επικεντρώθηκε στα αποτελέσματα 30 εξ αυτών που, σε συνεννόηση με τους γιατρούς τους, επέλεξαν να μην υποβληθούν στην εν λόγω επέμβαση. Το 50% των 30 ασθενών ήταν γυναίκες, που -κατά μέσο όρο- είχαν υποβληθεί συνολικά σε 5,4 επεμβάσεις επιμήκυνσης, η πρώτη εκ των οποίων ήταν σε ηλικία 7,1 χρονών, και είχαν παρακολουθηθεί για 3,7 χρόνια μετά την τελευταία επέμβασή τους.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι 3 - 7 έτη μετά την τελευταία διορθωτική επέμβαση (growing rod) οι σπονδυλικές στήλες των 26 έμειναν ευθυγραμμισμένες. Οι υπόλοιποι 4 ασθενείς θεωρήθηκαν ειδικές περιπτώσεις, επειδή οι ράβδοι τους μολύνθηκαν και έπρεπε να αφαιρεθούν.

Κατέληξαν δε στο συμπέρασμα ότι εκατοντάδες ασθενείς με πρώιμης έναρξης σκολίωση πιθανόν να μπορούν να μην υποβληθούν στην επίπονη τελική επέμβαση, όταν φτάσουν στο αποκορύφωμα της σκελετικής τους ωρίμανσης.

«Παρότι υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές για τη σκολίωση κάθε βαθμού, η απόφαση για τη θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής είναι εξατομικευμένη. Συνήθως, σε περιπτώσεις μέτριας σκολίωσης και όταν το παιδί βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη, συστήνεται η χρήση νάρθηκα, ο οποίος όμως δεν θεραπεύει την πάθηση ούτε αναστρέφει την κλίση, αλλά στοχεύει στην παρεμπόδιση της περαιτέρω εξέλιξής της. Τα προγράμματα ασκήσεων συστήνονται στους συγκεκριμένους ασθενείς για τη βελτίωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης. Η ήπια σκολίωση αντιμετωπίζεται μόνο με φυσιοθεραπεία/κινησιοθεραπεία, και η εξέλιξη στον συγκεκριμένο τομέα επιτρέπει τον σχεδιασμό και την εκτέλεση εξειδικευμένων και ατομικών προγραμμάτων αποκατάστασης για προβλήματα σκολίωσης αλλά και κύφωσης με ειδικές πλατφόρμες. Υπάρχουν μέθοδοι, όπως η fysiotek, που αξιολογούν και θεραπεύουν, μέσω μηχανημάτων, προβλήματα της σπονδυλικής στήλης, εστιάζοντας στην πάθηση και όχι απλά στο σύμπτωμα», σημειώνει ο κ. Κακαβάς.

Ο επικεφαλής της έρευνας Paul Sponseller πιστεύει ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, τόσο για την επιβεβαίωση των ευρημάτων της ομάδας του σε μεγαλύτερο δείγμα ασθενών, όσο και για να καθοριστεί εάν θα βρεθούν παρόμοια αποτελέσματα για τα παιδιά που λαμβάνουν νεότερα εμφυτεύματα που μπορεί να επιμηκυνθούν μαγνητικά χωρίς πολλαπλές επεμβάσεις.

Το έργο του Sponseller αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας στο Johns Hopkins και αλλού για την αμφισβήτηση των “κεκτημένων” στην ιατρική, προκειμένου να λάβουν τέλος οι περιττές ιατρικές επεμβάσεις.