Από το φακό της μηχανής του έχει περάσει η μεταπολεμική ιστορία των Κυθήρων καρέ καρέ.
0 κ. Μανώλης Σοφίος είδε και φωτογράφισε το νησί του με το ζήλο του καλλιτέχνη, αποτυπώνοντας εικόνες και σκηνές χαμένες πια.
Ευτυχώς, όμως, εκτός από ης μνήμες των παλαιότερων, εξακολουθούν να υπάρχουν στα χιλιάδες αρνητικά του.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμούνται πως η τρίτη απόβαση συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα έγινε στα μέσα του Σεπτεμβρίου του 1944 στα Κύθηρα.
Μια αρμάδα βρετανικών πολεμικών έκανε την εμφάνιση της στο Καψάλι και αποβατικά βγήκαν στην παραλία, γεμίζοντας την αμμουδιά με άνδρες και υλικό, θα έμενε απλώς και μόνο σαν μια ανάμνηση που θα χανόταν κι αυτή, αν δεν ήταν εκεί ο Μανώλης Σοφίος για να απαθανατίσει με τη φωτογραφική του μηχανή τη στιγμή, μια ψηφίδα από την εικόνα ms Ελλάδας που μόλις έβρισκε ξανά την ελευθερία της...
«Τρεις τέσσερεις μέρες μετά που μάθαμε για την απόβαση, σκέφθηκα ότι αυτή θα ήταν μια ιστορική φωτογραφία για τα Κύθηρα», θυμάται. «Πήρα τη μηχανή μου, μια ρώσικη 9x12 με γυάλινη πλάκα, πήρα και ένα θείο μου, που ήταν την Αυστραλία και τα 'ξερε τα εγγλέζικα, και πήγαμε στο Καψάλι, τέσσερις ώρες με τα πόδια...».
Μέρες μετά την απόβαση και η παραλία ήταν ακόμη γεμάτη άνδρες και υλικό, στρατός παντού...
Μνήμες
«Πήγαμε στο αρχηγείο να μου δώσουν άδεια. Τότε διερμηνέας των Αγγλων ήταν ένας Κρητικός, ο Κανακάκης.
Του εξήγησα τι θέλαμε κι ένας Σκοτσέζος συνταγματάρχης έδωσε άδεια μόνο για δύο φωτογραφίες... Ξαφνικά, ήρθαν δύο υπαξιωματικοί και μου λένε "τι κάνες εκεί, απαγορεύεται".
Τους εξηγήσαμε ότι είχαμε προφορική άδεια κι ένας τους πήγε στο αρχηγείο να ρωτήσει.
Οταν γύρισε, μου είπε όχι μόνο να πάρω τη μηχανή μου, αλλά να φύγουμε αμέσως από το Καψάλι. Την είχαν αναιρέσει την άδεια...».
Η Ιστορία όμως ήταν πια στις πλάκες της μηχανής του. Ακόμη θυμάται με τι αγωνία γύρισε στον Ποταμό για να τις εμφανίσει. «Είχα μια λαχτάρα να δω αν βγήκαν καλές που κάναμε πιο γρήγορα», λέει. Τελικά βγήκε μόνο μία.
Ο ίδιος γνωρίζει πόσο μοναδική είναι. Το ίδιο και το βρετανικό Imperial War Museum, από τα κορυφαία του κόσμου, το οποίο και πήρε ένα αντίγραφο.
Ομως η απόβαση δεν είναι η μόνη σπάνια φωτογραφία του. Από το φακό του έχει περάσει η ιστορία του ίδιου του νησιού, εικόνες άλλων εποχών που «μιλούν» από τις ασπρόμαυρες καρτ ποστάλ του αρχείου του, αποτελώντας έναν πραγματικό λαογραφικό θησαυρό.
Τα χιλιάδες πορτρέτα και τα αμέτρητα αρνητικά πρέπει να διασωθούν, να συντηρηθούν και να διαφυλαχθούν.
Το αρχείο
Η κόρη του Μ. Σοφίου, Μετάξια Προβατάρη, αλλά και η εγγονή του, Εβίτα, γνωρίζουν ότι για να σωθεί απαιτούνται εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις και πιστώσεις.
Ωστόσο, η 24χρονη Εβίτα, που έχει σπουδάσει φωτογραφία και θέλει να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση, δηλώνει στον «Ε.Τ.» αποφασισμένη να το παλέψει. «Δεν θα ήθελα να περάσει το αρχείο σε ξένα χέρια», λέει.
--------------------------------------------------------------------------
Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2004 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ - Του Αλέξανδρου Θεολόγου
Το Όνειρο της Εβίτας
Αυτά έγραφε τον Σεπτέμβρη του 2004 ο κ. Θεολόγος στον "Ελεύθερο Τύπο" και σήμερα ύστερα από 7 χρόνια το όνειρο και ο σκοπός της εγγονής του αείμνηστου Μανώλη Σοφίου έγινε πια πραγματικότητα.
Στον ίδιο χώρο που έγραψε ιστορία ο παππούς της στον ίδιο χώρο όπου οι παλιές φωτογραφίες ζωντανεύουν και σμίγουν με τα πνεύματα, αναβιώνει ένα νέο εργαστήρι φωτογραφίας, μια νέα γενιά αποτύπωσης της ζωής και των ανθρώπων του τόπου.
Η Εβίτα Προβατάρη άξια συνεχίζει το επάγγελμα της φωτογράφου στο ανακαινισμένο παλαιό εργαστήρι του παππού της και ελπίζουμε ότι θα προσφέρει στην Κυθηραϊκή κοινωνία αλλά και στον ευρύτερο χώρο της φωτογραφίας ένα πανάξιο έργο.
Και ήδη η παρουσία της στο χώρο της φωτογραφίας γίνεται ευρέως αισθητή.
Η ιστορία ξετυλίγεται στον τοίχο και οι ασπρόμαυρες φιγούρες φαντάζουν να κοιτούν και να παρακολουθούν τους απογόνους τους σιωπηλές και ήρεμες.
Στην ἀλλη πλευρά του νέου εργαστηρίου της φωτογραφίας, τα σύγχρονα εργαλεία της φωτογράφησης συνεχίζουν να αποτυπώνουν την ζωή του τόπου, μέσα στα έμπειρα χέρια της Εβίτας.
Της ευχόμαστε κάθε επιτυχία και απόλυτη ολοκλήρωση του ονείρου της.
--------------------------
Αντώνης Λαμπρινίδης
--------------------------
