Καιρός να πάμε μπροστά, όπως η υπόλοιπη Ευρώπη

Η τρέχουσα περίοδος αποτελεί μια μεγάλη -ίσως την τελευταία- ευκαιρία για να προσαρμόσουμε τη λειτουργία του κράτους μας στα ευρωπαϊκά δεδομένα και να αποκτήσουμε ένα κράτος αξιόπιστο, λειτουργικό, μειώνοντας τον μεγάλο δημόσιο τομέα και δίνοντας ώθηση στην ιδιωτική πρωτοβουλία και οικονομία, που δεν θα δρα ανεξέλεγκτα αλλά θα σέβεται τους νόμους του κράτους

Κάθε φορά που επισκέπτομαι μια ξένη χώρα, είτε για αναψυχή είτε για κάποια δουλειά, γυρίζω στην Ελλάδα πλήρως απογοητευμένος. Οι λόγοι είναι μάλλον προφανείς. Η Ελλάδα υστερεί σε εκατοντάδες ζητήματα καθημερινότητας, δημόσιου βίου και ανάπτυξης, από τα πλέον απλά μέχρι τα πιο σύνθετα. Αποτελεί κοινή ομολογία πλέον ότι τα αυτονόητα του υπόλοιπου ανεπτυγμένου κόσμου είναι ακόμα αδιανόητα για την Ελλάδα.

Μετά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Ελβετία, με αφορμή τα εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης του Ναυαγίου των Αντικυθήρων στο Μουσείο Αρχαιοτήτων της Βασιλείας, επέστρεψα στην Ελλάδα και στο νησί μου γεμάτος εικόνες από μια από τις πλέον σύγχρονες και προηγμένες χώρες του κόσμου. Η σύγκριση με την ελληνική πραγματικότητα είναι μάλλον ουτοπική, αξίζει όμως, γιατί αποδεικνύει ότι θα μπορούσαμε να λύσουμε εδώ και δεκαετίες απλά ζητήματα με ελάχιστο κόστος, σίγουρα μέσα από τα δεκάδες δισεκατομμύρια των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων που αδρώς σπαταλήσαμε από το 1981 έως σήμερα.

Θα σταθώ σε ορισμένα σημεία άκρως χαρακτηριστικά.

* Βασικό χαρακτηριστικό των προηγμένων κρατών είναι η εμπέδωση της υποχρέωσης εφαρμογής των νόμων από όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση. Η λογική αυτή καλλιεργείται πρωτίστως στα σχολεία. Ο νόμος είναι μια συμφωνία ανάμεσα στους πολίτες, που συνομολογείται στο όνομά τους διά των αντιπροσώπων τους. Η συμφωνία αυτή θέτει περιορισμούς στην ανεξέλεγκτη ελευθερία των πολιτών με στόχο να διασφαλίσει το γενικό καλό. Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται. Οι απόψεις ότι οι νόμοι πρέπει να εφαρμόζονται επιλεκτικά και μόνο όταν μας βολεύουν ανήκουν δυστυχώς σε ανατολικού τύπου καθεστώτα και φυσικά σε όσους ανδρώθηκαν μέσα σε παλαιοκομματικές και αναχρονιστικές αντιλήψεις. Ακόμα και ο κακός νόμος είναι νόμος (dura lex sed lex)!

* Σημαντική διαφορά της ελληνικής με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα είναι η ευταξία και η προστασία του αστικού αλλά και του φυσικού τοπίου. Οι ελληνικές πόλεις είναι χτισμένες άναρχα, χωρίς σοβαρό πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχεδιασμό, χωρίς ενιαίο σχέδιο για τους κοινόχρηστους χώρους τους. Οι ευρωπαϊκές πόλεις σχεδιάστηκαν αλλιώς: με μεγάλες πλατείες και πάρκα, με σύγχρονα μέσα συγκοινωνίας, με τάξη και οργάνωση του αστικού τοπίου. Ας αναλογιστούμε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι πόλεις και τα χωριά μας χωρίς τα αντιαισθητικά υπέργεια δίκτυα της ΔΕΗ και του ΟΤΕ, τα οποία βρομίζουν το τοπίο και προκαλούν σοβαρή αισθητική όχληση, με αρνητικές επιπτώσεις και στον τουρισμό μας.

* Το δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών στην Ελλάδα υστερεί πολύ του ευρωπαϊκού. Οι Ευρωπαίοι μετακινούνται κυρίως με τα μέσα δημόσιας μεταφοράς, με πυκνά δίκτυα τραμ, λεωφορείων και τρένων φιλικών στο περιβάλλον, που παρέχουν ταχύτητα, άνεση, ασφάλεια, δωρεάν δίκτυο Ίντερνετ, συχνές ανταποκρίσεις. Στην Ελλάδα, αντίθετα, είμαστε λάτρεις του ΙΧ, και δυστυχώς δεν εμπιστευόμαστε τα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς αυτά υστερούν πολύ σε οργάνωση και εκσυγχρονισμό. Επιπλέον, η οδηγική συμπεριφορά στην Ελλάδα απέχει παρασάγγας από κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα. Η επίδειξη της οδηγικής ικανότητας (ή μάλλον βλακείας) του νεοέλληνα κοστίζει κάθε χρόνο την απώλεια χιλιάδων ζωών και μας κατατάσσει στις πλέον ανασφαλείς χώρες παγκοσμίως σε ζητήματα οδήγησης και ασφάλειας των οδικών δικτύων. Και όλα αυτά επειδή ο ΚΟΚ εφαρμόζεται πλημμελώς, τα πρόστιμα τα διαγράφουν οι βουλευτές και ο Έλληνας πιστεύει ότι η ατιμωρησία είναι δεδομένη.

* -Ο δημόσιος βίος των ανεπτυγμένων κρατών είναι ηρεμότερος και απείρως πιο συμβιβαστικός του ελληνικού. Ρώτησα τον υπουργό Πολιτισμού της Βασιλείας αν διαπληκτίζονται μέσα στη Βουλή και εκείνος με κοίταζε με έκδηλη απορία. «Προσπαθούμε να συμβιβάσουμε όλες τις απόψεις που ακούγονται με ηρεμία, απλότητα και με επιστημονικά επιχειρήματα» μου είπε. Ο ήρεμος και συμβιβαστικός δημόσιος βίος είναι μια σοβαρή κατάκτηση που λείπει από την Ελλάδα. Ο πολιτικός κόσμος στις ανεπτυγμένες χώρες είναι καταρτισμένος, μορφωμένος στην πλειονότητά του, ικανός να σταθεί με επιτυχία μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις. Βήμα σε οπαδούς παλαιών και αναχρονιστικών αντιλήψεων ελαχίστων προσόντων και χαμηλής κατανόησης σπανίως δίδεται. Στην Ελλάδα οι καταρτισμένοι και μορφωμένοι άνθρωποι που ασχολούνται με τα κοινά απογοητεύονται εύκολα. Ο πολιτικός πολιτισμός της Ελλάδας υστερεί σε πολύ μεγάλο βαθμό του ευρωπαϊκού και το πολιτικό σύστημα έχει σοβαρές ευθύνες γι' αυτό.

* Οι ξένοι αγαπούν πολύ τα μουσεία και κάθε χώρο πολιτισμού. Τα μουσεία τους είναι διαδραστικά και όχι στατικά. Διοργανώνουν εκπαιδευτικά και άλλα προγράμματα που διαπαιδαγωγούν το κοινό μέσα από μελέτη, έρευνα και ανάλυση των εκθεμάτων. Το Μουσείο Αρχαιοτήτων της Βασιλείας, με αφορμή την έκθεση του Ναυαγίου των Αντικυθήρων, την οποία θα φιλοξενεί μέχρι τον Μάρτιο, προχώρησε στη δημιουργία πολλών αναμνηστικών που διαθέτει στο πωλητήριό του, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να πάρουν μαζί τους από κάτι φτηνό μέχρι κάτι ακριβότερο που σχετίζεται με την έκθεση. Τα ελληνικά μουσεία είναι στατικά και βαρετά. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με την καλλιτεχνική ή αρχαιολογική αξία των εκθεμάτων τους, για την οποία κανείς δεν έχει να πει. Τα μουσεία μας έχουν σταματήσει να εξελίσσονται. Αλήθεια, πόσοι Αθηναίοι έχουν επισκεφθεί την Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων ή το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών; Πόσοι Αθηναίοι επισκέφθηκαν ένα μουσείο επειδή με κάποιο τρόπο το μουσείο τούς προσκάλεσε και τους προκάλεσε να το κάνουν;

* Η πληρωμή όλων των αγορών με τη χρήση πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας είναι δεδομένη στο εξωτερικό. Ακόμα και στην αγορά εισιτηρίων για τις συγκοινωνίες ή στα περίπτερα. Δεν υπάρχει κατάστημα που να μη διαθέτει φορητό μηχάνημα πληρωμής με πλαστικές κάρτες. Στην Ελλάδα υστερούμε και σ' αυτό. Με αφορμή τα capital controls αναγκαζόμαστε σιγά - σιγά να εφαρμόσουμε διαδικασίες που στο εξωτερικό εφαρμόζονται επί δεκαετίες.

* Στην Ελλάδα είμαστε πολύ πίσω σε ζητήματα διαχείρισης λυμάτων, απορριμμάτων και στην ανακύκλωση. Θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε τα κοινοτικά ταμεία και να έχουμε λύσει τα προβλήματα αυτά εδώ και πολλά χρόνια, εφαρμόζοντας πρακτικές και μεθόδους καινοτόμες που εφαρμόζονται επιτυχώς στο εξωτερικό. Έτσι, θα γλιτώναμε από τα ογκώδη πρόστιμα για τους παράνομους ενεργούς ΧΑΔΑ και θα παρείχαμε ποιότητα ζωής και περιβάλλοντος στους πολίτες. Η ευαισθητοποίηση σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη στο εξωτερικό.

* Η Αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη είναι ανεπτυγμένη και ασκεί πολλές και σοβαρές αρμοδιότητες, διαθέτει επιστημονικό προσωπικό και δεν εξαρτάται από το κράτος για την επιβίωσή της. Οι δήμοι λειτουργούν με πραγματικά αποκεντρωμένο τρόπο και οι δήμαρχοι δεν είναι επαίτες προς την κρατική διοίκηση. Η Αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη είναι ο πρώτος και βασικός πυλώνας της Δημοκρατίας και ως τέτοια την αντιμετωπίζει και τη σέβεται το κράτος. Στην Ελλάδα η Αυτοδιοίκηση δεν έχει κατακτήσει ακόμα αυτά τα επίπεδα. Οι διαρκείς και πολυεπίπεδοι έλεγχοι συνεπάγονται μεγάλες καθυστερήσεις στις εγκρίσεις των αποφάσεων, το κράτος αντιμετωπίζει τους εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης ως οιονεί κλέφτες ή απατεώνες, σπανίως αποδέχεται τις προτάσεις τους, ο διάλογος είναι συνήθως προσχηματικός. Απαιτείται ένα νέο μοντέλο τοπικής διοίκησης στην Ελλάδα, με άμεση ενίσχυση των δήμων σε προσωπικό και μέσα και αληθινές πολιτικές αποκέντρωσης στα πρότυπα των ευρωπαϊκών κρατών.

* Tα ευρωπαϊκά κράτη προστατεύουν τους πολίτες τους από κάθε αυθαιρεσία και τους παρέχουν τα δημόσια αγαθά με στοιχείο την ανταπόδοση των φόρων που καταβάλλουν. Στην Ελλάδα καταβάλλουμε τεράστια ποσά για φόρους (ο ΦΠΑ στην Ελβετία είναι μόλις 8%, αλλά το καταβάλλουν όλοι), αλλά δεν λαμβάνουμε το αντίστοιχο όφελος, δηλαδή τα δημόσια έργα και τις υποδομές, τον εκσυγχρονισμό του κρατικού τομέα, την κάθαρση της δημόσιας διοίκησης από τα παράσιτα και τους κηφήνες.

* Και, τέλος, τα σύγχρονα κράτη που σέβονται τους πολίτες τους στελεχώνουν τον δημόσιο τομέα και τις κρατικές τους υπηρεσίες αξιοκρατικά και χωρίς καμία προσωπική ή πολιτική παρέμβαση. Το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα οι διοικητές των κρατικών οργανισμών προέρχονται από κομματικές επετηρίδες (τις οποίες τώρα βαφτίζουμε μητρώα στελεχών) αποτελεί όνειδος για την ελληνική κοινωνία. Το ΑΣΕΠ, από τις σοβαρότερες μεταρρυθμίσεις της Μεταπολίτευσης, δεν μπορεί να απουσιάζει από τον τρόπο στελέχωσης των κρατικών διοικήσεων σε οργανισμούς, ΝΠΔΔ και νοσοκομεία. Οι διαδικασίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα πραγματικά και ουσιαστικά προσόντα και όχι την προσφορά τού ενός ή του άλλου στον εκάστοτε κομματικό σωλήνα.

Μερικές μόνο επισημάνσεις ζητημάτων της καθημερινότητας αλλά και ευρύτερα πολιτικών, που πρέπει επιτέλους να αντιμετωπίσουμε, αναγνωρίζοντας ότι επί δεκαετίες επαναπαυθήκαμε στο βόλεμα και δεν προχωρήσαμε στην εφαρμογή διεθνώς αναγνωρισμένων πρακτικών και προτύπων. Η τρέχουσα περίοδος αποτελεί μια μεγάλη -ίσως την τελευταία- ευκαιρία για να προσαρμόσουμε τη λειτουργία του κράτους μας στα ευρωπαϊκά δεδομένα και να αποκτήσουμε ένα κράτος αξιόπιστο, λειτουργικό, μειώνοντας τον μεγάλο δημόσιο τομέα και δίνοντας ώθηση στην ιδιωτική πρωτοβουλία και οικονομία, που δεν θα δρα ανεξέλεγκτα αλλά θα σέβεται τους νόμους του κράτους. Η χώρα χρειάζεται επενδύσεις, υγιείς και βιώσιμες θέσεις εργασίας (όχι πεντάμηνες συμβάσεις των 450 ευρώ), σεβασμό των νόμων από όλους, εμπέδωση του συναισθήματος ασφάλειας και πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας. Κυρίως η χώρα απαιτεί γενναίες διαρθρωτικές αλλαγές και βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις προκειμένου να καταστεί αληθινά ευρωπαϊκή και όχι κατ' επίφαση, όπως είναι σήμερα.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Πηγή: ΑΥΓΗ - Στράτος Χαρχαλάκης δήμαρχος Κυθήρων και Αντικυθήρων

-----------------------------------------------------------------------------------------