Η ετυμολογική προέλευση του επωνύμου είναι η λέξη κάσσυμα ή κάττυμα, που στην αρχαία ελληνική το πέλμα του υποδήματος, τη σόλα. Καττυματοποιός ,λοιπόν είναι ο υποδηματοποιός. Οι ελληνόφωνοι της Κάτω Ιταλίας,που έχουν διασώσει πολλά στοιχεία της αρχαίας γλώσσας, έχουν διασώσει και την λέξη κάττυμα, που σημαίνει απλά δέρμα. Το τεμάχιο δέρματος, το οποίο έβαζαν στο ξύλο της σκαπάνης όταν δεν εφάρμοζε καλά, ονομαζόταν καττύς. Και το ρήμα καττύω-κασσύω σήμαινε συρράπτω δέρματα. Από το κάττυμα λοιπόν,το Κασσυματάς και αργότερα το Κασσιμάτης, Κασσομάτης και το σημερινό Κασιμάτης.
Στα βυζαντινά χρόνια η πρώτη αναφορά στο επώνυμο είναι με τη μορφή Κασσυματάς, που δόθηκε ως παρωνύμιο στον επίσκοπο Συλαίου Παφλαγονίας Κωνσταντίνο, ο οποίος το 821 ανεδείχθη σε πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως με το όνομα Αντώνιος ο Ά. Αυτή είναι και η πρώτη γνωστή αναφορά, καθώς αργότερα, το 13ο αιώνα, το επώνυμο εμφανίζεται στην Κρήτη.
Στη συνθήκη Ενετών-Καλλέργη(1299)αναφέρεται, ανάμεσα σε απελευθερωθέντες βιλάνους(χωρικούς), ο Georgious Kassimati βιλάνος και οι Leos και Nichita Cassimati, γιοί του π.Giorgi Cassimati.Στην Κρήτη φαίνεται ότι η οικογένεια ήδη είναι μεγάλη από την εποχή αυτή, αφού υπάρχουν αρκετές αναφορές.Σύμφωνα με το έγγραφο της οικογένειας Κασιμάτη των Κυθήρων, στο νησί έφθασαν από την Κρήτη το 1316, όταν κάλεσαν οι Ενετοί κατοίκους της Κρήτης να εποικίσουν τα Κύθηρα.
Τότε, εκτός από την οικογένεια Κασιμάτη, ήρθαν στα Κύθηρα και άλλες οικογένειες, οι Κασιμάτηδες όμως έλαβαν μεγάλες εκτάσεις γης και προνόμια, τα οποία έχουν καταχωρισθεί από την ενετική διοίκηση στα πρακτικά της το έτος 1709. Αναφέρεται ότι η πρώτη οικογένεια που έφτασε ήταν αυτή του Λέοντος Κασιμάτη, η οποία εξαγόρασε από τους Ενετούς τα 3/16 των Κυθήρων και της Ελαφονήσου.
Η εξάπλωση της οικογένειας Κασιμάτη στα Κύθηρα είναι εντυπωσιακή από το 14ο έως το 16ο αιώνα, οπότε ο πληθυσμός του νησιού είναι ελάχιστος(το 1470 αναφέρεται να κατοικούν στα Κύθηρα μόνο 500 άτομα).Το 16ο αιώνα μόνο στα δημοσιευμένα συμβόλαια της εποχής, που είναι ελάχιστα και αντιπροσωπεύουν μικρό μέρος του συνόλου, αναφέρονται πάνω από 50 οικογένειες με το επώνυμο Κασιμάτης. Με τόση εξάπλωση ήταν επόμενο να εμφανιστούν από την εποχή αυτή παρωνύμια, για να διαχωρίζονται οι οικογένειες από τις συνωνυμίες.
Άλλο σημαντικό στοιχείο που διαπιστώνεται από τη μελέτη της οικογένειας είναι ότι άλλοι έχουν το χαρακτηρισμό του ευγενούς, που φέρει ο βασικός κλάδος της οικογένειας και άλλοι, οι περισσότεροι, όχι. Αυτό σημαίνει ότι το επώνυμο το έλαβαν και άλλες οικογένειες, είτε γιατί αυτές είχαν σχέση εξάρτησης με τη βασική οικογένεια, είτε λόγω του φαινομένου των νόθων, που είχαν περιουσιακά δικαιώματα και για αυτό διατηρούσαν το επώνυμο του πατέρα, είτε τέλος, γιατί κάποιοι από αυτούς έχασαν την ευγένεια. Είναι πάντως βέβαια ότι η βασική οικογένεια εξαπλώθηκε πολύ με την πάροδο των αιώνων, έτσι ώστε να υπάρχουν πολλές οικογένειες και σήμερα ακόμη, που να θεωρούνται βάσιμα, ως κατ΄ευθείαν απόγονοι της αρχικής, ειδικά στις περιοχές Λιβάδι, Δρυμώνας και Κεραμωτό.
Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για μια αναφορά, που δεν είναι βεβαιωμένη, είναι όμως από τις σημαντικότερες στα Κύθηρα. Σε αφιερωματική επιγραφή, που αναφέρεται ότι υπήρχε στα Μυρτίδια, στον παλαιό ναό της Ευρέσεως και αναφερόταν στην εύρεση της εικόνας της Μυρτιδιώτισσας, είναι δυσανάγνωστο το σημαντικότερο σημείο ,αυτό που ανέφερε το επώνυμο των αφιερωτών Νικολάου και της συμβίας αυτού ,Θεοδοσίου Καλίς και Παύλου Ζόντον, ον τα ονόματα…..1446. Σύμφωνα με μια προσπάθεια ανάγνωσης της δυσανάγνωστης επιγραφής, που έχει χαθεί σήμερα, δεν αποκλείεται το επώνυμο που λείπει να είναι το Κασιμάτης.
Στα Κύθηρα πάλι, το 1785 αναφέρεται ο θάνατος του Βαλέριου Κασιμάτη, ραγιονάτου.
Ο χρονικογράφος Γρηγ. Λογοθέτης αναφέρει στα Χρονικά του: «Αυτός έκαμε πολλές αδικίες εις τους κατοίκους της νήσου μας» .Είχε 3 κόρες, τη Δρακούλα, που παντρεύτηκε τον Εμμ. Στάη, τη Ρεγγίνα, που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Μαχαιριώτη και την Καμήλα, που παντρεύτηκε τον Εμμ. Κλάδο «και ούτως έγινε τρία μεγάλα τμήματα η μεγάλη περιουσία του Βαλέριου Κασιμάτη».
Οι δύο πρώτοι ήταν θύματα της εξέγερσης των χωρικών το 1800, που σκότωσαν 4 από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους αρχοντικών οικογενειών του νησιού..
Προμήνυμα της εξέγερσης αυτής των χωρικών είναι βέβαια η σφαγή των γόνων της οικογένειας Κασιμάτη, Τζανέτου και Παναγιωτάκη το 1799, όταν ο ένας από τους δύο ράπισε τον ιερέα Δημήτριο Ανδρόνικο. Για αυτούς αναφέρεται στα Χρονικά ότι «ήτον δε και οι δύο σκανδάλων πολλών και ζημιών αίτιοι».Στην ίδια οικογένεια, θείος μάλιστα των τριών προαναφερθεισών αδελφών, Δρακούλας, Ρεγγίνας και Καμήλας και αδελφός του Βαλερίου Κασιμάτη ανήκε και ο μητροπολίτης Κυθήρων Γρηγόριος Κασιμάτης.
Κατά τον 18ο αιώνα, σημειώνεται και η κύρια εξάπλωση του επωνύμου στον Δρυμώνα, το Κεραμωτό και την Καρβουνάδα, όπου η οικογένεια Κασιμάτη συγκεντρώνεται στην ενορία της Παναγίας, αλλά και στα Φριλιγκιάνικα, τα Φράτσια και άλλα χωριά του νησιού. Στο Λιβάδι η κατοίκηση είναι πολύ παλαιότερη και σίγουρα από το 16ο αιώνα ή νωρίτερα. Μετά το 18ο αιώνα η εξάπλωση της οικογένειας συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς και το επώνυμο εμφανίζεται πλέον σε όλο σχεδόν το νησί.
Το 19ο αιώνα αναφέρονται και αποδημίες της οικογένειας προς όλους τους προορισμούς προς τους οποίους κατευθύνονταν οι Κυθήριοι. Οικογένειες κυθηραϊκής καταγωγής με το επώνυμο αυτό αναφέρονται στη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη και την Αίγυπτο.
Το ίδιο συμβαίνει και στις Η.Π.Α., όπου υπάρχουν δεκάδες οικογένειες με το επώνυμο, πολλές μάλιστα βρίσκονται πολύ ψηλά στην οικονομική ζωή της χώρας.
Παρόμοια ισχύουν και για την Αυστραλία, όπου οι οικογένειες Κασιμάτη από τα Κύθηρα είναι δεκάδες. Οικογένειες Κασιμάτη υπάρχουν και στην Γαλλία, στην Αργεντινή, τη Νέα Ζηλανδία, τη Ν.Αφρική, το Βέλγιο την Αγγλία και σε πολλές ακόμα χώρες.
Κυθηραϊκής καταγωγής από τα Φράτσια ήταν ο ακαδημαϊκός και πολλές φορές βουλευτής και υπουργός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, Γρηγ.Π.Κασιμάτης, ο πολιτικός και βουλευτής Γρηγ.Λ.Κασιμάτης, ο γνωστός καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Γεωργ. Ι.Κασιμάτης, αλλά και αρκετοί ακόμα γνωστοί επιστήμονες και πανεπιστημιακοί.
Στο εσωτερικό της Ελλάδος οικογένειες Κασιμάτη με κυθηραϊκή καταγωγή αναφέρονται σε πολλές πόλεις και νησιά της χώρας. Στην Κρήτη υπάρχουν αρκετές οικογένειες στο χωριό Χωραφάκια. Στα Κύθηρα το επώνυμο εξακολουθεί να είναι το πλέον διαδεδομένο, με παρουσία σε όλα τα χωριά σχεδόν και με πολλές συνωνυμίες που δημιουργούν και σήμερα την ανάγκη της ευρύτατης χρήσης παρωνυμίων, αλλιώς ο εντοπισμός των περισσοτέρων μόνο με την χρήση του ονοματεπωνύμου είναι αδύνατος.
-------------------------------------------------------------------------------------------
Απόσπασμα από το βιβλίο:«Κυθηραϊκά επώνυμα», Εμμ.Καλλίγερου, από το αρχείο της βιβλιοθήκης του Κ.Ι.Π.Α.-Επιμέλεια Τίνα Ταμβάκη
-------------------------------------------------------------------------------------------
