Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, περιοδική έκθεση

Η περιοδική έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για το 2012 είναι αφιερωμένη στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Για πρώτη φορά θα παρουσιαστεί το σύνολο σχεδόν των αρχαιοτήτων οι οποίες ανασύρθηκαν από τον χώρο του περίφημου Ναυαγίου.


Συγκεκριμένα, το ναυάγιο εντόπισαν σφουγγαράδες από τη Σύμη και η μερική ανέλκυσή του συνιστά την πρώτη μεγάλης έκτασης ενάλια έρευνα παγκοσμίως. Κατά την πρώτη φάση (1900-1901) την επιχείρηση ανέλαβαν οι Σύμιοι σφουγγαράδες με τη συνδρομή πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού. Η δεύτερη φάση (1976) πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του J.Y. Cousteau “Καλυψώ”.

Ενότητες:

Τα ευρήματα από το Ναυάγιο των Αντικυθήρων δεν αποτελούν ένα κλειστό σύνολο, αφού το φορτίο του χρονολογείται από τον 4ο έως και τον 1ο αι.. π.Χ. Το φορτίο αυτό υποδεικνύει την πρώτη εμπορία έργων τέχνης του δυτικού κόσμου, με φορτηγό πλοίο χωρητικότητας 300 περίπου τόνων. Η ανέλκυσή του σηματοδοτεί την αυγή των ενάλιων ερευνών παγκοσμίως.

Τα 378 εκθέματα της έκθεσης εντάχθηκαν σε τέσσερις ενότητες:

•Ενότητα 1η: Το ιστορικό της ανέλκυσης- H Αυγή της ενάλιας αρχαιολογίας
Στην εισαγωγική αυτή ενότητα παρουσιάζονται το χρονικό των επιχειρήσεων της ανέλκυσης και των πρώτων συντηρήσεων των πολύτιμων αρχαιοτήτων καθώς και σχετικά κρατικά έγγραφα και δημοσιεύματα του τύπου της εποχής.

•Ενότητα 2η: Το πλοίο του ναυαγίου.Το μέγεθός του, το πλήρωμα και οι επιβάτες του.
Παρουσιάζονται σπαράγματα από το κύτος του πλοίου με τη μολύβδινη επένδυση στο εξωτερικό του και άλλα εξαρτήματα από τον εξοπλισμό του (σύστημα παροχέτευσης νερού από το κύτος, μετρητές- ανιχνευτές βυθού κλπ.). Από τα σωζόμενα λείψανα –αλλά και το φορτίο του- προκύπτει, ότι το πλοίο ήταν φορτηγό (αρχ. ὀλκάς, λατ. navis oneraria), εκτιμώμενης χωρητικότητας 300 τόνων. Εκτίθενται επίσης αντικείμενα που ήταν στην υπηρεσία του πληρώματος και των επιβατών του (π.χ. αγγεία, λυχνάρια, παιχνίδια), τα οποία ανακαλούν την καθημερινότητα και τις συνήθειές των ανθρώπων του πλοίου.

•Ενότητα 3η: Η πορεία και το φορτίο του πλοίου.
Τα χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, τα γυάλινα αγγεία και τα χάλκινα σκεύη καθώς και τα χρυσά κοσμήματα που εκτίθενται στην ενότητα αυτή, είναι αντιπροσωπευτικά των έργων που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο και αποτελούν ένα μέρος μόνο του φορτίου του. Το υπόλοιπο φορτίο καταποντίστηκε μαζί με το πλοίο σε πολύ μεγάλο βάθος. Τα έργα αυτά μαρτυρούν τις αισθητικές προτιμήσεις των παραγγελιοδοτών ή υποψήφιων αγοραστών, αλλά πρωτίστως αντικατοπτρίζουν το νέο ιστορικό φαινόμενο της εμπορίας έργων τέχνης, της πρώτης στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού.
Η μελέτη του φορτίου θα συνεισφέρει σημαντικά στην έρευνα για το θαλάσσιο εμπόριο και τη διακίνηση έργων ελληνικής τέχνης στο τέλος της ελληνιστικής εποχής και της δημοκρατικής περιόδου της Ρώμης, υπό το φως των εμπορικών δραστηριοτήτων και των αισθητικών επιλογών της ανερχόμενης ρωμαϊκής αριστοκρατίας.

•Ενότητα 4η: Ο Μηχανισμός
Το 1/3 της έκθεσης αφιερώνεται σε αυτήν την εκπληκτική, μοναδική και παγκοσμίου ενδιαφέροντος συσκευή μαθηματικής και αστρονομικής επιστήμης. Πρόκειται για ένα αστρονομικό υπολογιστικό μηχάνημα (computer), ένα αστρονομικό δηλαδή ημερολόγιο, που προσδιόριζε το χρόνο με βάση τις κινήσεις του ήλιου, της σελήνης και τις μεταξύ τους σχέσεις, δηλαδή τις εκλείψεις και τις κινήσεις άλλων γνωστών για την εποχή πλανητών, όπως έγραψε ο Price, μελετητής των θραυσμάτων στα 1980.
Θα εκτεθούν όλα τα σωζόμενα θραύσματα, 82 στον αριθμό, συμπεριλαμβανομένων των τριών γνωστών και μεγαλύτερων τμημάτων του, ήδη εκτεθειμένων στη μόνιμη έκθεση.

Η ιστορία της ταύτισης και τα έως τώρα συμπεράσματα της διεπιστημονικής μελέτης του, σχέδια, ραδιογραφίες, τομογραφίες, ψηφιοποιημένες προσομοιώσεις και αντίγραφα των κατά καιρούς προτεινόμενων ανακατασκευών του, αποτελούν το εποπτικό υλικό για τους επισκέπτες. Στο τέλος της ενότητας θα προβάλλεται ολιγόλεπτη 3D ταινία, παραγωγής  του Ph. Nocolet.  Επίσης, στο αμφιθέατρο του Μουσείου θα προβάλλεται σε καθορισμένες ήμέρες και ώρες το ντοκιμαντέρ για το ναυάγιο και το μηχανισμό, παραγωγής Images First Ltd., σε συνεργασία με την ΕΡΤ και την Arte.

Κατάλογος:

Η έκθεση συνοδεύεται από ειδικό κατάλογο-μονογραφία για το θέμα, στον οποίο διακεκριμένοι Έλληνες αρχαιολόγοι και επιστήμονες των φυσικών επιστημών παρουσιάζουν κείμενα, τόσο των ενοτήτων της έκθεσης όσο και επιμέρους θεμάτων σχετικών με το ναυάγιο. Ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης, τις φωτογραφίες και τα λήμματα των αντικειμένων.

Τέλος, ένα τρίτο πρόγραμμα για εφήβους προγραμματίζεται να ξεκινήσει από τις 2 Οκτωβρίου 2012, με τη μορφή διαδικτυακού διαγωνισμού/έρευνας, το οποίο θα εστιάζει στο Μηχανισμό και τις λειτουργίες του και θα συνδυάζει γνώσεις από την Αστρονομία και τη Μηχανική.
Tη δημιουργία του έχει αναλάβει το “Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας”

Διάρκεια: 6 Απριλίου 2012  έως 28 Απριλίου 2013
Εγκαίνια : 5 Απριλίου 2012

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Τοσίτσα 1, Αθήνα 10682
Τηλ: 2108217724

---------------------------
Πηγή: namuseum.gr
---------------------------