Είναι συνήθης η διαπίστωση ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν ευτύχησε να προσελκύσει διαχρονικά ό,τι καλύτερο διέθετε το ανθρώπινο δυναμικό των τοπικών κοινωνιών.
Έτσι... συχνά, άτομα μειωμένων προσόντων και χωρίς επαγγελματική καταξίωση, χαμηλής ευφυΐας και ανεπαρκών διοικητικών προσόντων
εξελέγησαν δήμαρχοι και (παλαιότερα) κοινοτάρχες με αποτέλεσμα να μην
ανταποκριθούν στην αποστολή τους. Δεν είναι δε υπερβολή ότι οι πόλεις
που έχουν ξεχωρίσει ανά την επικράτεια για την ευρυθμία και τα
αξιοπρόσεκτα έργα τους είχαν την τύχη να έχουν για δήμαρχο επί αρκετές
θητείες μια ξεχωριστή προσωπικότητα.
Ωστόσο, οι κατακλυσμιαίες αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη χώρα άλλαξαν δραστικά τα δεδομένα. Οι αλλαγές επικεντρώνονται σε δύο πεδία: Στο θεσμικό πεδίο σε υλοποίηση όσων προβλέπει ο «Καποδίστριας» αρχικά και ο «Καλλικράτης» στη συνέχεια και, κυρίως, στην επιτακτική ανάγκη για στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπιση της σοβαρής κοινωνικοοικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα, αφού η ανάγκη για παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας ομολογείται από όλους. Σήμερα, λοιπόν, οι δήμαρχοι πρέπει σωρευτικά να είναι σε θέση να είναι αποτελεσματικοί στα παρακάτω πεδία:
- Στον προσδιορισμό της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης που είναι κατά κανόνα δυσμενής, ώστε να είναι δυνατή η εκπόνηση προγράμματος άμεσης εξυγίανσης με τις κατάλληλες ενέργειες (π.χ. αναδιάρθρωση δανειακών υποχρεώσεων) και στη συνέχεια η εύρυθμη χρηματοοικονομική λειτουργία τους (αξιόπιστος προϋπολογισμός κ.α.). Έτσι, θα είναι δυνατή η κατάρτιση αξιόπιστου επενδυτικού προγράμματος, βασικού εργαλείου για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
- Σε ενέργειες που αποσκοπούν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και των κτιρίων. Η παρακολούθηση του ηλεκτροφωτισμού των κοινόχρηστων χώρων και η εγκατάσταση αυτοματοποιημένων διαδικασιών λειτουργίας επιφέρουν σήμερα σημαντική εξοικονόμηση, όπως και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις στα κτίρια. Επίσης, η χρήση των κατάλληλων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε βασικές υποδομές.
- Στη διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης. Εδώ ο εξορθολογισμός της λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης με τις κατάλληλες ενέργειες (π.χ. με εγκατάσταση ψηφιακών υδρομέτρων, τη μείωση των διαρροών του υδρευτικού δικτύου κ.α.) θα συμβάλει καταλυτικά στη μείωση του κόστους λειτουργίας. Σε πολλές περιπτώσεις οφείλουν να αναληφθούν μείζονες επενδυτικές πρωτοβουλίες για τη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος της υδροδότησης, όπως η υποκατάσταση της (ακριβής) μεταφοράς νερού με πλοία από πρόγραμμα αφαλάτωσης ή και αναζήτησης – συγκέντρωσης υδάτινων πόρων άλλης προέλευσης. Ανάλογα αποτελέσματα επιτυγχάνονται από ενέργειες που αφορούν την αποχέτευση (συντήρηση δικτύου) και τη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας και διάθεσης των λυμάτων.
- Στη διαδικασία αποκομιδής - ανακύκλωσης - μεταφόρτωσης και επεξεργασίας απορριμμάτων. Πρόκειται για τη διαδικασία που παραδοσιακά (δεν) κάνουν οι δήμοι, καθώς όσοι έχουμε δει πώς γίνεται η αντίστοιχη διαδικασία σε οποιαδήποτε μεσαία ευρωπαϊκή πόλη μελαγχολούμε από τη σύγκριση με τα συμβαίνοντα στους ελληνικούς δήμους. Ειδικά στο πεδίο της ανακύκλωσης, η έλλειψη ανταποδοτικότητας κρατάει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα τα σχετικά ποσοστά, ενώ πολλά βήματα πρέπει να γίνουν στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, όπου η παροχή τεχνογνωσίας από ευρωπαϊκές χώρες με σχετική εμπειρία πρέπει να ζητηθεί το γρηγορότερο.
- Στην αξιοποίηση ακινήτων. Είναι ο τομέας όπου πρέπει να γίνει η περισσότερη δουλειά. Αρχικά η αναλυτική καταγραφή όσων ανήκουν στον Δήμο είτε σε φορείς κοινωνικού χαρακτήρα και η διενέργεια νομικού και τεχνικού ελέγχου. Στη συνέχεια η εκτίμηση της εμπορικής τους αξίας. Μετά ο εντοπισμός πιθανών χρήσεων σε σχέση με δυνατότητες ανάπτυξης που λείπουν από την περιοχή ή συμπληρώνουν τις υπάρχουσες. Έτσι, είναι δυνατή η διερεύνηση επενδυτικού ενδιαφέροντος με τη διενέργεια επαφών που εμπλέκονται ή θα κριθεί απαραίτητο να εμπλακούν (επενδυτές, τράπεζες) και περαιτέρω η καταγραφή εναλλακτικών σεναρίων αξιοποίησης από τα οποία επιλεγούν οι βέλτιστες λύσεις.
- Στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Είναι το πεδίο όπου μέχρι τώρα έχουν γίνει τα λιγότερα, καθώς οι πρωτοβουλίες εξαντλούνται στα τραπεζοκαθίσματα, τα μπαρ ή στις πιστοποιήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος για τη λειτουργία των καταστημάτων. Είναι το πεδίο όπου πρέπει να σπαζοκεφαλιάσουν οι αιρετοί τοπικοί άρχοντες σε αναζήτηση έξυπνων λύσεων που να συμβάλουν στην ευημερία των κοινωνιών τους, καθώς οι λύσεις αυτές πρέπει να εμπεριέχουν καινοτόμα στοιχεία και να προσδίδουν εξωστρέφεια. Πράγματα δηλαδή που εύκολα διατυπώνονται αλλά δύσκολα υλοποιούνται, όχι όμως ανέφικτα σε μια χώρα με αμέτρητα συγκριτικά πλεονεκτήματα (μορφολογικά, κλιματολογικά, πολιτισμικά, προϊοντικά κ.ά.), που ωστόσο πρέπει να αναδειχθούν σε ένα πολλαπλά εχθρικό επιχειρηματικό περιβάλλον!
Παρ' όλα αυτά, το εγχείρημα μπορεί να εξειδικευθεί στον αγροτικό τομέα όπου τα ευρωπαϊκά προγράμματα της περιόδου 2014-20 βοηθούν σημαντικά στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων αγροτικής ανάπτυξης, στον τουρισμό, στον αθλητισμό, ενώ ο τομέας των αστικών αναπλάσεων, όπου τα διαρθρωτικά ευρωπαϊκά ταμεία μπορούν να συνδράμουν, οφείλει να περιληφθεί σε κάθε σοβαρό πρόγραμμα. Σε κάθε περίπτωση, οι δράσεις οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής του δήμου και να αναδεικνύουν τη φυσιογνωμία του. Πρόκληση επίσης αποτελεί η τοπική ανάπτυξη με τη βοήθεια τοπικών κοινοτήτων, η προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και η οργάνωση δράσεων για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
- Τέλος, η διενέργεια έργων πνοής, δηλαδή μεγάλων έργων υποδομής η εκτέλεση των οποίων γίνεται από κρατικούς φορείς ή την περιφέρεια με πόρους εθνικούς και ευρωπαϊκούς, είναι έμμεσα αρμοδιότητα των δημάρχων αφού αυτοί οφείλουν να τα οραματισθούν και να ασκήσουν πίεση για την υλοποίησή τους.
Γίνεται λοιπόν φανερό από τα παραπάνω ότι τα πρόσωπα που θα κληθούν να φέρουν σε πέρας μια ατζέντα που καλύπτει τα προαναφερόμενα οφείλουν να είναι ξεχωριστές προσωπικότητες. Με εμπειρία και γνώση στα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με πολλά γνωστικά προσόντα. Με αδιαμφισβήτητη επαγγελματική καταξίωση. Με όραμα και πίστη στην υλοποίησή του και με όρεξη για αδιάκοπη δουλειά.
Όλοι γνωρίζουμε πόσο λίγοι εκπλήρωσαν μέχρι τώρα τέτοιες προϋποθέσεις και όλοι συμφωνούμε σε ονόματα που τίμησαν στο παρελθόν ή τιμούν σήμερα το αξίωμά τους. Οι πολίτες τους γνωρίζουν. Και γνωρίζουν και τους υποψήφιους που για το καλό των τοπικών κοινωνιών πρέπει να προκρίνουν απομονώνοντας εκείνους που αποδεδειγμένα απέτυχαν ή εμφανώς δεν έχουν τις προϋποθέσεις να εναρμονισθούν με τις υψηλές απαιτήσεις της δύσκολης εποχής που βιώνει η χώρα.
-------------------------------------------------------------
Ωστόσο, οι κατακλυσμιαίες αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη χώρα άλλαξαν δραστικά τα δεδομένα. Οι αλλαγές επικεντρώνονται σε δύο πεδία: Στο θεσμικό πεδίο σε υλοποίηση όσων προβλέπει ο «Καποδίστριας» αρχικά και ο «Καλλικράτης» στη συνέχεια και, κυρίως, στην επιτακτική ανάγκη για στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπιση της σοβαρής κοινωνικοοικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα, αφού η ανάγκη για παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας ομολογείται από όλους. Σήμερα, λοιπόν, οι δήμαρχοι πρέπει σωρευτικά να είναι σε θέση να είναι αποτελεσματικοί στα παρακάτω πεδία:
- Στον προσδιορισμό της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης που είναι κατά κανόνα δυσμενής, ώστε να είναι δυνατή η εκπόνηση προγράμματος άμεσης εξυγίανσης με τις κατάλληλες ενέργειες (π.χ. αναδιάρθρωση δανειακών υποχρεώσεων) και στη συνέχεια η εύρυθμη χρηματοοικονομική λειτουργία τους (αξιόπιστος προϋπολογισμός κ.α.). Έτσι, θα είναι δυνατή η κατάρτιση αξιόπιστου επενδυτικού προγράμματος, βασικού εργαλείου για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
- Σε ενέργειες που αποσκοπούν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και των κτιρίων. Η παρακολούθηση του ηλεκτροφωτισμού των κοινόχρηστων χώρων και η εγκατάσταση αυτοματοποιημένων διαδικασιών λειτουργίας επιφέρουν σήμερα σημαντική εξοικονόμηση, όπως και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις στα κτίρια. Επίσης, η χρήση των κατάλληλων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε βασικές υποδομές.
- Στη διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης. Εδώ ο εξορθολογισμός της λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης με τις κατάλληλες ενέργειες (π.χ. με εγκατάσταση ψηφιακών υδρομέτρων, τη μείωση των διαρροών του υδρευτικού δικτύου κ.α.) θα συμβάλει καταλυτικά στη μείωση του κόστους λειτουργίας. Σε πολλές περιπτώσεις οφείλουν να αναληφθούν μείζονες επενδυτικές πρωτοβουλίες για τη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος της υδροδότησης, όπως η υποκατάσταση της (ακριβής) μεταφοράς νερού με πλοία από πρόγραμμα αφαλάτωσης ή και αναζήτησης – συγκέντρωσης υδάτινων πόρων άλλης προέλευσης. Ανάλογα αποτελέσματα επιτυγχάνονται από ενέργειες που αφορούν την αποχέτευση (συντήρηση δικτύου) και τη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας και διάθεσης των λυμάτων.
- Στη διαδικασία αποκομιδής - ανακύκλωσης - μεταφόρτωσης και επεξεργασίας απορριμμάτων. Πρόκειται για τη διαδικασία που παραδοσιακά (δεν) κάνουν οι δήμοι, καθώς όσοι έχουμε δει πώς γίνεται η αντίστοιχη διαδικασία σε οποιαδήποτε μεσαία ευρωπαϊκή πόλη μελαγχολούμε από τη σύγκριση με τα συμβαίνοντα στους ελληνικούς δήμους. Ειδικά στο πεδίο της ανακύκλωσης, η έλλειψη ανταποδοτικότητας κρατάει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα τα σχετικά ποσοστά, ενώ πολλά βήματα πρέπει να γίνουν στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, όπου η παροχή τεχνογνωσίας από ευρωπαϊκές χώρες με σχετική εμπειρία πρέπει να ζητηθεί το γρηγορότερο.
- Στην αξιοποίηση ακινήτων. Είναι ο τομέας όπου πρέπει να γίνει η περισσότερη δουλειά. Αρχικά η αναλυτική καταγραφή όσων ανήκουν στον Δήμο είτε σε φορείς κοινωνικού χαρακτήρα και η διενέργεια νομικού και τεχνικού ελέγχου. Στη συνέχεια η εκτίμηση της εμπορικής τους αξίας. Μετά ο εντοπισμός πιθανών χρήσεων σε σχέση με δυνατότητες ανάπτυξης που λείπουν από την περιοχή ή συμπληρώνουν τις υπάρχουσες. Έτσι, είναι δυνατή η διερεύνηση επενδυτικού ενδιαφέροντος με τη διενέργεια επαφών που εμπλέκονται ή θα κριθεί απαραίτητο να εμπλακούν (επενδυτές, τράπεζες) και περαιτέρω η καταγραφή εναλλακτικών σεναρίων αξιοποίησης από τα οποία επιλεγούν οι βέλτιστες λύσεις.
- Στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Είναι το πεδίο όπου μέχρι τώρα έχουν γίνει τα λιγότερα, καθώς οι πρωτοβουλίες εξαντλούνται στα τραπεζοκαθίσματα, τα μπαρ ή στις πιστοποιήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος για τη λειτουργία των καταστημάτων. Είναι το πεδίο όπου πρέπει να σπαζοκεφαλιάσουν οι αιρετοί τοπικοί άρχοντες σε αναζήτηση έξυπνων λύσεων που να συμβάλουν στην ευημερία των κοινωνιών τους, καθώς οι λύσεις αυτές πρέπει να εμπεριέχουν καινοτόμα στοιχεία και να προσδίδουν εξωστρέφεια. Πράγματα δηλαδή που εύκολα διατυπώνονται αλλά δύσκολα υλοποιούνται, όχι όμως ανέφικτα σε μια χώρα με αμέτρητα συγκριτικά πλεονεκτήματα (μορφολογικά, κλιματολογικά, πολιτισμικά, προϊοντικά κ.ά.), που ωστόσο πρέπει να αναδειχθούν σε ένα πολλαπλά εχθρικό επιχειρηματικό περιβάλλον!
Παρ' όλα αυτά, το εγχείρημα μπορεί να εξειδικευθεί στον αγροτικό τομέα όπου τα ευρωπαϊκά προγράμματα της περιόδου 2014-20 βοηθούν σημαντικά στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων αγροτικής ανάπτυξης, στον τουρισμό, στον αθλητισμό, ενώ ο τομέας των αστικών αναπλάσεων, όπου τα διαρθρωτικά ευρωπαϊκά ταμεία μπορούν να συνδράμουν, οφείλει να περιληφθεί σε κάθε σοβαρό πρόγραμμα. Σε κάθε περίπτωση, οι δράσεις οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής του δήμου και να αναδεικνύουν τη φυσιογνωμία του. Πρόκληση επίσης αποτελεί η τοπική ανάπτυξη με τη βοήθεια τοπικών κοινοτήτων, η προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και η οργάνωση δράσεων για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
- Τέλος, η διενέργεια έργων πνοής, δηλαδή μεγάλων έργων υποδομής η εκτέλεση των οποίων γίνεται από κρατικούς φορείς ή την περιφέρεια με πόρους εθνικούς και ευρωπαϊκούς, είναι έμμεσα αρμοδιότητα των δημάρχων αφού αυτοί οφείλουν να τα οραματισθούν και να ασκήσουν πίεση για την υλοποίησή τους.
Γίνεται λοιπόν φανερό από τα παραπάνω ότι τα πρόσωπα που θα κληθούν να φέρουν σε πέρας μια ατζέντα που καλύπτει τα προαναφερόμενα οφείλουν να είναι ξεχωριστές προσωπικότητες. Με εμπειρία και γνώση στα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με πολλά γνωστικά προσόντα. Με αδιαμφισβήτητη επαγγελματική καταξίωση. Με όραμα και πίστη στην υλοποίησή του και με όρεξη για αδιάκοπη δουλειά.
Όλοι γνωρίζουμε πόσο λίγοι εκπλήρωσαν μέχρι τώρα τέτοιες προϋποθέσεις και όλοι συμφωνούμε σε ονόματα που τίμησαν στο παρελθόν ή τιμούν σήμερα το αξίωμά τους. Οι πολίτες τους γνωρίζουν. Και γνωρίζουν και τους υποψήφιους που για το καλό των τοπικών κοινωνιών πρέπει να προκρίνουν απομονώνοντας εκείνους που αποδεδειγμένα απέτυχαν ή εμφανώς δεν έχουν τις προϋποθέσεις να εναρμονισθούν με τις υψηλές απαιτήσεις της δύσκολης εποχής που βιώνει η χώρα.
-------------------------------------------------------------
Πηγή: greece-salonika.blogspot.com-Δ.Τζάνας
-----------------------------------------------------
