Η αριστεία ως παράφραση της αριστοκρατίας…

Η αριστεία μοιάζει να έχει κατοχυρωθεί ως κεντρικό ιδεολόγημα στον δημόσιο λόγο. Ως μια φράση που επανέρχεται, ικανή ώστε να περιγράψει διαφορές, ιδεολογικές αποστάσεις και διαφορετικές αφετηρίες.
Μια φράση-σημαία για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Θεόδωρο Φορτσάκη ή τον Σταύρο Θεοδωράκη.

Ως μια από αυτές τις λέξεις που έρχονται να συμπυκνώσουν ιδεολογία και προθέσεις ώστε να περιγράψουν επιγραμματικά μια πολιτική. Κάπως σαν τη σημιτική λέξη «εκσυγχρονισμός» ή την καραμανλική λέξη «κάθαρση».

Εχω βέβαια την αίσθηση πως η ίδια η λέξη έγινε δώρο από τον αντίπαλο. Και συγκεκριμένα από τη στιγμή που ο Αριστείδης Μπαλτάς έκανε λόγο στις πρώτες προγραμματικές του δηλώσεις για κατάργηση της αριστείας στα σχολεία.

Ανάμεσα σε άλλες αφηγήσεις, η συγκεκριμένη κατάφερε να κατοχυρωθεί ως γραμμή μάχης. Ακριβώς γιατί παραφρασμένη η λέξη αυτή κατάφερε να συμπυκνώσει με θετικό τρόπο και ακίνδυνο περίβλημα μια σειρά από παρεμφερή (αλλά τελείως διαφορετικά στην πρακτική εφαρμογή τους) ιδεολογήματα.

Το πλαίσιο στο οποίο τίθεται η συγκεκριμένη λέξη-ιδέα δεν είναι κάτι γενικό και αόριστο, αλλά ένα απολύτως προσδιορισμένο περιβάλλον, ένα περιβάλλον που δεν έχει σχέση με ιδέες, πολιτισμό ή αξίες, αλλά περιορίζεται αποκλειστικά στον οικονομικό-εργασιακό τομέα.

Αυτό που περιγράφουν ως αριστεία είναι στην πραγματικότητα σκέτος ανταγωνισμός. Μια συνθήκη αντιπαλότητας όπου επικρατεί ο ισχυρός.

Στην πραγματικότητα όταν μιλούμε για αριστεία με τους συγκεκριμένους όρους, μιλούμε για το δίκιο του νικητή. Δεν μιλούμε για μια απόδοση καθ’ εαυτήν, αλλά για ένα αποτέλεσμα σε σχέση με τους άλλους.

Και στην πραγματικότητα όχι για ένα αποτέλεσμα που καθορίστηκε από την επίδοσή μας, αλλά πολύ περισσότερο από αυτά που προηγήθηκαν αυτής. Από το από πού ερχόμαστε, με ποιους έχουμε σχέσεις και ποιο είναι το φορτίο ισχύος που κουβαλούμε πριν κατέλθουμε στον στίβο.

Σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Ανατόλ Φρανς: «Φυσικά και είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον νόμο. Απαγορεύεται το ίδιο, τόσο στους πλούσιους όσο και στους φτωχούς, να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες, να ζητιανεύουν και να κλέβουν ψωμί».

Μια λέξη, μια άποψη ή μια ιδέα όταν βρίσκεται στην πολιτική σφαίρα δεν μπορεί να γίνει ορατή στην καθαρότητά της αλλά στην ενδεχόμενη εφαρμογή της.

Μια ιδέα παρουσιάζεται στην υποτιθέμενη καθαρή μορφή της απλά και μόνο για να καλύψει το πρόσωπο που θα αποκτήσει κατά τη στιγμή της εφαρμογής της.

Ετσι η αριστεία υπάρχει στη ρητορική ως μια ιδέα στο κενό, εκτός πλαισίου και εκτός κοινωνίας. Περιγράφεται ως καθαρή ανταμοιβή για έναν όγκο εργασίας. Ραφιναρισμένη με γιαλαντζί ευρωπαϊσμό και επαρχιώτικο κοσμοπολιτισμό, επικαλούμενη μια ταξική κινητικότητα σε πολύ μεγάλο βαθμό ακυρωμένη.

Η αριστεία (όπως αυτή εννοείται από τους άριστους της αντιπολίτευσης) περιλαμβάνει μια σειρά από έννοιες που όμοια με αυτή, υπάρχουν παραφρασμένες. Τον ατομισμό ειπωμένο σαν ατομική ελευθερία, τον ανταγωνισμό ειπωμένο ως ευγενή άμιλλα, τον κυνισμό ειπωμένο ως πραγματισμό.

Ετσι, βρισκόμαστε μπροστά στην αριστοκρατία ειπωμένη ως αριστεία. Μια αριστοκρατία που δεν παραδέχεται τα βασικά χαρακτηριστικά του νεποτισμού, της καταγωγής, των προσωπικών σχέσεων.

Οχι μόνο ως χαρακτηριστικό των επιτυχημένων και των επικεφαλής των κομμάτων, αλλά και ως κεντρικό γρανάζι στον μηχανισμό που δημιούργησαν το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία. Ξεκινώντας από τις πελατειακές σχέσεις με καθηγητές στα Πανεπιστήμια και φτάνοντας μέχρι τα επώνυμα του Μητσοτάκη και της Γεννηματά.

Η αριστεία λοιπόν δεν είναι τίποτα περισσότερο από παράφραση της λέξης αριστοκρατία. Και αυτό που αποκρύπτει μέσα από το επίχρυσο και πλαστό Citius, Altius, Fortius που υποδηλώνει δεν είναι τίποτε άλλο από τους συνειρμούς και τις συμπαραδηλώσεις της λέξης αριστοκρατία: την κυριαρχία της καταγωγής, την κυριαρχία των πολιτικών τζακιών, της ευνοιοκρατίας και του πλέγματος σχέσεων. Και ταυτόχρονα τον αυταρχισμό, την επιβολή και το άκαμπτο πλέγμα ισχύος.

Γρηγορότερα, Ψηλότερα και Δυνατότερα λοιπόν παραμένοντας ακριβώς στα ίδια.

--------------------------------------------
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
--------------------------------------------