Το καλοκαίρι λένε πολλοί γιατροί με ιλαρότητα, είναι η “χαρά της ουρολοίμωξης”, κυρίως στις γυναίκες. Τι ακριβώς είναι όμως η ουρολοίμωξη, ποια είναι τα συμπτώματα της, πως μπορεί να αντιμετωπιστεί; Τι πρέπει να μας ανησυχήσει όταν δούμε και πότε να πάμε στον γιατρό; Τι μπορεί να πάθει κάποιος που θα “αφήσει” την ουρολοίμωξη δίχως να την αντιμετωπίσει; Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε θα ενημερωθείτε για όλες σας τις απορίες, και κυρίως πως μπορείτε να προφυλαχθείτε από τις ουρολοιμώξεις.
Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες (τα σωληνάκια δηλ., που κατεβάζουν τα ούρα), την ουροδόχο κύστη (τη δεξαμενή δηλ., συγκέντρωσης των ούρων) και την ουρήθρα (το τελικό δηλ., σωληνάκι που μεταφέρει τα ούρα… έξω). Στα δύο φύλα όλα είναι ίδια εκτός από το μήκος της ουρήθρας που στον άνδρα είναι μεγαλύτερο σε σχέση προς τη γυναίκα.
Ανάπτυξη μεγάλου αριθμού μικροβίων και κατά συνέπεια φλεγμονή μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και τότε υπάρχουν συμπτώματα που θ’ αναφέρω παρακάτω και τα οποία αποτελούν τη λοίμωξη. Περί τα 170-180 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εκδηλώνουν ετησίως ουρολοίμωξη. Έξι στις 10 γυναίκες θα πάθουν ουρολοίμωξη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ στους άνδρες η πιθανότητα είναι τέσσερις φορές μικρότερη από των γυναικών.
Στην περίπτωση που τα μικρόβια αναπτυχθούν στην ουρήθρα ή στην ουροδόχο κύστη τότε η λοίμωξη λέγεται ουρηθρίτιδα ή κυστίτιδα αντιστοίχως και τα συμπτώματα είναι:
· αυξημένη συχνότητα ούρησης (συχνουρία)
· πόνος και δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία)
· αίσθημα καύσους κατά την ούρηση (καυσουρία) και
· πόνος χαμηλά στην κοιλιά (ως «μπούκωμα» το περιγράφουν οι περισσότεροι/ες
Ως γνωστόν, στους άνδρες ο προστάτης βρίσκεται μετά την ουροδόχο κύστη και δεν τον ανέφερα πριν στα τμήματα του ουροποιητικού επειδή η κύρια δραστηριότητά του αφορά το γεννητικό σύστημα. Όμως, η ουρήθρα τον διαπερνά εν είδει σήραγγας κι έτσι, μικρόβια σε αυξημένη συγκέντρωση μπορεί να βρεθούν και σ’ αυτόν προκαλώντας μια επώδυνη και δύσκολα να εκριζωθεί λοίμωξη που λέγεται προστατίτιδα.
Η προστατίτιδα εμφανίζεται συνήθως με
· πόνο χαμηλά στην πλάτη ή πίσω από τους όρχεις
· λίγο πόνος και δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία)
· συχνά πυρετό και
· έντονο πόνο στη ψηλάφηση του προστάτη με δακτυλική εξέταση (καλόν είναι ν’ αποφεύγεται)
Η μικροβιακής αιτιολογίας λοίμωξη των νεφρών (αλλιώς, πυελονεφρίτιδα) είναι η σοβαρότερη απ’ όλες τις ουρολοιμώξεις, ανεξαρτήτως φύλου. Εδώ, η συμπτωματολογία κυριαρχείται από
· υψηλό πυρετό με ρίγος
· τάση για εμετό
· έντονο πόνο χαμηλά στην πλάτη εκεί που ανατομικά αντιστοιχούν οι νεφροί
· αυξημένη συχνότητα ούρησης (συχνουρία) ουρώντας όμως, μικρή ποσότητα
Α. Πώς συμβαίνει η ουρολοίμωξη;
Όλο το ουροποιητικό σύστημα είναι άσηπτο σε φυσιολογικές συνθήκες. Δηλαδή, τα συστατικά των ούρων καθώς και το pH του είναι τέτοια που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη μικροβίων. Όμως, το «ανοικτό» κομμάτι του συστήματος αυτού δηλαδή από εκεί που βγαίνουν τα ούρα (=το στόμιο της ουρήθρας) αποτελεί την πύλη εισόδου των μικροβίων. Και από πού έρχονται αυτά τα μικρόβια; H συνηθέστερη πηγή είναι το παχύ έντερο, το οποίο μέσω του πρωκτού έρχεται σε πολλή κοντινή απόσταση με το στόμιο της ουρήθρας. Έτσι,
· η κακή υγιεινή κατά τον καθαρισμό της ευαίσθητης περιοχής μετά την τουαλέττα (ιδίως σε ηλικιωμένους ή άτομα με κινητικές δυσκολίες) ή
· απρόσεκτες πρακτικές κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής ή
· χρήση κοινόχρηστης τουαλέττας χωρίς τη λήψη των ελαχίστων προφυλάξεων από μια γυναίκα
όλ’ αυτά κάνουν εύκολη την είσοδο μικροβίων στην ουρήθρα όπου πολλαπλασιάζονται και σταδιακώς αρχίζουν ν’ «ανεβαίνουν» το ουροποιητικό σύστημα με κατεύθυνση τους νεφρούς.
Β. Παράγοντες που προδιαθέτουν σε ανάπτυξη ουρολοίμωξης είναι
· μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια. Δηλαδή, όποιος έχει πρώτου βαθμού συγγενή που πάσχει από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, έχει αυξημένη πιθανότητα να πάθει ουρολοίμωξη
· η χρήση σπερματοκτόνων ουσιών
· μια συγκεκριμένη παραλλαγή στην κατασκευή της «λεκάνης» σε ορισμένα άτομα, φέρνει την ουρήθρα σε ακόμη πιο κοντινή απόσταση από τον πρωκτό κι έτσι, αυξάνεται ο αριθμός ουρολοιμώξεων
· σε μεθεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η ακράτεια ούρων, η κήλη της ουροδόχου κύστης, καθώς και η άτονος (χαλαρή) κύστη
· ορισμένες κακές συνήθειες (π.χ. αν πίνουμε λίγα υγρά, αν αναβάλλουμε την ούρηση για κοινωνικούς λόγους, αν φοράμε νάϋλον εσώρουχα)
· ορισμένες σεξουαλικές συνήθειες (π.χ. μη χρήση προφυλακτικού, μη ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή)
· η παρουσία πέτρας σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος
· ή υπαρξη σακχαρώδη διαβήτη
· η εγκυμοσύνη και
· οι μικροπαρεμβάσεις στην ουρήθρα (π.χ. τοποθέτηση καθετήρα, κυστεοσκόπηση).
Πρέπει να σημειώσω ότι σε άνδρες η περιτομή μειώνει τα ποσοστά ουρολοίμωξης κατά τέσσερις με οκτώ φορές.
Γ. Προληπτικά μέτρα
· Να πίνετε πάντα πολλά υγρά και κατά προτίμηση νερό. Ειδικά τώρα που είναι καλοκαίρι. Αυτή η συνήθεια μπορεί να βοηθήσει στα πρώτα στάδια μιας κυστίτιδας ν’ αποφύγετε το αντιβιοτικό
· Να πλένετε τα χέρια πάντα μετά την τουαλέττα καθώς και την περιοχή των γεννητικών οργάνων πριν και μετά την σεξουαλική επαφή. Είναι δε, πολύ καλό να ουρείτε αμέσως μετά την σεξουαλική επαφή
· Προσοχή στο κολύμπι σε μολυσμένα νερά ιδίως σε πισίνες με πολύ κόσμο και αραιή ανανέωση του νερού
· Ν’αποφεύγετε τα πολύ στενά ρούχα/τζιν και τα συνθετικά εσώρουχα. Να προτιμάτε ρούχα άνετα και βαμβακερά εσώρουχα που προστατεύουν την υγιεινή της περιοχής.
Δ. Διάγνωση – Αντιμετώπιση
Ο/η ασθενής πρέπει ν’ απευθυνθεί αμέσως στον οικογενειακό του γιατρό, συνήθως παθολόγο, διότι η αμέλεια μπορεί να μετατρέψει μετά από λίγες ημέρες μια απλή ουρηθρίτιδα ή κυστίτιδα σε σοβαρή πυελονεφρίτιδα. Ο γιατρός θα του συστήσει τις απαραίτητες εξετάσεις (γενική ούρων, καλλιέργεια ούρων και έλεγχος ευαισθησίας στα αντιβιοτικά του μικροβίου που θα βρεθεί στην καλλιέργεια). Επίσης, αν το κρίνει από το ιστορικό του ασθενούς απαραίτητο και θ ασυστήσει και κάποιες περαιτέρω εξετάσεις αίματος, ώστε να βρεθούν υποκείμενα προβλήματα υγείας που μπορεί να προδιέθεσαν στην ουρολοίμωξη.
Ακολούθως, και με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων ούρων θ’ αποφασίσει το είδος της αντιβιοτικής αγωγής καθώς και τη διάρκειά της. Δυστυχώς, πολλοί συνάδελφοι σε ασθενείς με απλή ουρολοίμωξη όπου η συνιστώμενη πλέον διάρκεια του αντιβιοτικού είναι 3 ημέρες για το πρώτο επεισόδιο ουρολοίμωξης, εκείνοι χορηγούν για περισσότερες μέρες χωρίς αυτό να ωφελεί τον ασθενή. Ας μη σχολιάσω δε, τη συνήθεια ορισμένων φαρμακοποιών να δίνουν αντιβιοτικά ύστερα από αίτημα του ασθενούς, με κριτήρια συνήθως μη επιστημονικά.
Τέλος, θέλω να τονίσω πώς κανείς/καμμία ασθενής δεν πρέπει να ξεχνά ότι 7-10 ημέρες μετά το τελευταίο χάπι του αντιβιοτικού πρέπει απαραιτήτως να επαναλάβει νέα γενική εξέταση ούρων (όχι καλλιέργεια) και να συμβουλευτεί τον παθολόγο του/της για το αποτέλεσμα.
----------------------------------------------------------------------
Πηγή: iatropedia.gr-Ηλίας Κ. Σιακαβέλλας - Παθολόγος
----------------------------------------------------------------------
Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες (τα σωληνάκια δηλ., που κατεβάζουν τα ούρα), την ουροδόχο κύστη (τη δεξαμενή δηλ., συγκέντρωσης των ούρων) και την ουρήθρα (το τελικό δηλ., σωληνάκι που μεταφέρει τα ούρα… έξω). Στα δύο φύλα όλα είναι ίδια εκτός από το μήκος της ουρήθρας που στον άνδρα είναι μεγαλύτερο σε σχέση προς τη γυναίκα.
Ανάπτυξη μεγάλου αριθμού μικροβίων και κατά συνέπεια φλεγμονή μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και τότε υπάρχουν συμπτώματα που θ’ αναφέρω παρακάτω και τα οποία αποτελούν τη λοίμωξη. Περί τα 170-180 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εκδηλώνουν ετησίως ουρολοίμωξη. Έξι στις 10 γυναίκες θα πάθουν ουρολοίμωξη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ στους άνδρες η πιθανότητα είναι τέσσερις φορές μικρότερη από των γυναικών.
Στην περίπτωση που τα μικρόβια αναπτυχθούν στην ουρήθρα ή στην ουροδόχο κύστη τότε η λοίμωξη λέγεται ουρηθρίτιδα ή κυστίτιδα αντιστοίχως και τα συμπτώματα είναι:
· αυξημένη συχνότητα ούρησης (συχνουρία)
· πόνος και δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία)
· αίσθημα καύσους κατά την ούρηση (καυσουρία) και
· πόνος χαμηλά στην κοιλιά (ως «μπούκωμα» το περιγράφουν οι περισσότεροι/ες
Ως γνωστόν, στους άνδρες ο προστάτης βρίσκεται μετά την ουροδόχο κύστη και δεν τον ανέφερα πριν στα τμήματα του ουροποιητικού επειδή η κύρια δραστηριότητά του αφορά το γεννητικό σύστημα. Όμως, η ουρήθρα τον διαπερνά εν είδει σήραγγας κι έτσι, μικρόβια σε αυξημένη συγκέντρωση μπορεί να βρεθούν και σ’ αυτόν προκαλώντας μια επώδυνη και δύσκολα να εκριζωθεί λοίμωξη που λέγεται προστατίτιδα.
Η προστατίτιδα εμφανίζεται συνήθως με
· πόνο χαμηλά στην πλάτη ή πίσω από τους όρχεις
· λίγο πόνος και δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία)
· συχνά πυρετό και
· έντονο πόνο στη ψηλάφηση του προστάτη με δακτυλική εξέταση (καλόν είναι ν’ αποφεύγεται)
Η μικροβιακής αιτιολογίας λοίμωξη των νεφρών (αλλιώς, πυελονεφρίτιδα) είναι η σοβαρότερη απ’ όλες τις ουρολοιμώξεις, ανεξαρτήτως φύλου. Εδώ, η συμπτωματολογία κυριαρχείται από
· υψηλό πυρετό με ρίγος
· τάση για εμετό
· έντονο πόνο χαμηλά στην πλάτη εκεί που ανατομικά αντιστοιχούν οι νεφροί
· αυξημένη συχνότητα ούρησης (συχνουρία) ουρώντας όμως, μικρή ποσότητα
Α. Πώς συμβαίνει η ουρολοίμωξη;
Όλο το ουροποιητικό σύστημα είναι άσηπτο σε φυσιολογικές συνθήκες. Δηλαδή, τα συστατικά των ούρων καθώς και το pH του είναι τέτοια που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη μικροβίων. Όμως, το «ανοικτό» κομμάτι του συστήματος αυτού δηλαδή από εκεί που βγαίνουν τα ούρα (=το στόμιο της ουρήθρας) αποτελεί την πύλη εισόδου των μικροβίων. Και από πού έρχονται αυτά τα μικρόβια; H συνηθέστερη πηγή είναι το παχύ έντερο, το οποίο μέσω του πρωκτού έρχεται σε πολλή κοντινή απόσταση με το στόμιο της ουρήθρας. Έτσι,
· η κακή υγιεινή κατά τον καθαρισμό της ευαίσθητης περιοχής μετά την τουαλέττα (ιδίως σε ηλικιωμένους ή άτομα με κινητικές δυσκολίες) ή
· απρόσεκτες πρακτικές κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής ή
· χρήση κοινόχρηστης τουαλέττας χωρίς τη λήψη των ελαχίστων προφυλάξεων από μια γυναίκα
όλ’ αυτά κάνουν εύκολη την είσοδο μικροβίων στην ουρήθρα όπου πολλαπλασιάζονται και σταδιακώς αρχίζουν ν’ «ανεβαίνουν» το ουροποιητικό σύστημα με κατεύθυνση τους νεφρούς.
Β. Παράγοντες που προδιαθέτουν σε ανάπτυξη ουρολοίμωξης είναι
· μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια. Δηλαδή, όποιος έχει πρώτου βαθμού συγγενή που πάσχει από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, έχει αυξημένη πιθανότητα να πάθει ουρολοίμωξη
· η χρήση σπερματοκτόνων ουσιών
· μια συγκεκριμένη παραλλαγή στην κατασκευή της «λεκάνης» σε ορισμένα άτομα, φέρνει την ουρήθρα σε ακόμη πιο κοντινή απόσταση από τον πρωκτό κι έτσι, αυξάνεται ο αριθμός ουρολοιμώξεων
· σε μεθεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η ακράτεια ούρων, η κήλη της ουροδόχου κύστης, καθώς και η άτονος (χαλαρή) κύστη
· ορισμένες κακές συνήθειες (π.χ. αν πίνουμε λίγα υγρά, αν αναβάλλουμε την ούρηση για κοινωνικούς λόγους, αν φοράμε νάϋλον εσώρουχα)
· ορισμένες σεξουαλικές συνήθειες (π.χ. μη χρήση προφυλακτικού, μη ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή)
· η παρουσία πέτρας σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος
· ή υπαρξη σακχαρώδη διαβήτη
· η εγκυμοσύνη και
· οι μικροπαρεμβάσεις στην ουρήθρα (π.χ. τοποθέτηση καθετήρα, κυστεοσκόπηση).
Πρέπει να σημειώσω ότι σε άνδρες η περιτομή μειώνει τα ποσοστά ουρολοίμωξης κατά τέσσερις με οκτώ φορές.
Γ. Προληπτικά μέτρα
· Να πίνετε πάντα πολλά υγρά και κατά προτίμηση νερό. Ειδικά τώρα που είναι καλοκαίρι. Αυτή η συνήθεια μπορεί να βοηθήσει στα πρώτα στάδια μιας κυστίτιδας ν’ αποφύγετε το αντιβιοτικό
· Να πλένετε τα χέρια πάντα μετά την τουαλέττα καθώς και την περιοχή των γεννητικών οργάνων πριν και μετά την σεξουαλική επαφή. Είναι δε, πολύ καλό να ουρείτε αμέσως μετά την σεξουαλική επαφή
· Προσοχή στο κολύμπι σε μολυσμένα νερά ιδίως σε πισίνες με πολύ κόσμο και αραιή ανανέωση του νερού
· Ν’αποφεύγετε τα πολύ στενά ρούχα/τζιν και τα συνθετικά εσώρουχα. Να προτιμάτε ρούχα άνετα και βαμβακερά εσώρουχα που προστατεύουν την υγιεινή της περιοχής.
Δ. Διάγνωση – Αντιμετώπιση
Ο/η ασθενής πρέπει ν’ απευθυνθεί αμέσως στον οικογενειακό του γιατρό, συνήθως παθολόγο, διότι η αμέλεια μπορεί να μετατρέψει μετά από λίγες ημέρες μια απλή ουρηθρίτιδα ή κυστίτιδα σε σοβαρή πυελονεφρίτιδα. Ο γιατρός θα του συστήσει τις απαραίτητες εξετάσεις (γενική ούρων, καλλιέργεια ούρων και έλεγχος ευαισθησίας στα αντιβιοτικά του μικροβίου που θα βρεθεί στην καλλιέργεια). Επίσης, αν το κρίνει από το ιστορικό του ασθενούς απαραίτητο και θ ασυστήσει και κάποιες περαιτέρω εξετάσεις αίματος, ώστε να βρεθούν υποκείμενα προβλήματα υγείας που μπορεί να προδιέθεσαν στην ουρολοίμωξη.
Ακολούθως, και με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων ούρων θ’ αποφασίσει το είδος της αντιβιοτικής αγωγής καθώς και τη διάρκειά της. Δυστυχώς, πολλοί συνάδελφοι σε ασθενείς με απλή ουρολοίμωξη όπου η συνιστώμενη πλέον διάρκεια του αντιβιοτικού είναι 3 ημέρες για το πρώτο επεισόδιο ουρολοίμωξης, εκείνοι χορηγούν για περισσότερες μέρες χωρίς αυτό να ωφελεί τον ασθενή. Ας μη σχολιάσω δε, τη συνήθεια ορισμένων φαρμακοποιών να δίνουν αντιβιοτικά ύστερα από αίτημα του ασθενούς, με κριτήρια συνήθως μη επιστημονικά.
Τέλος, θέλω να τονίσω πώς κανείς/καμμία ασθενής δεν πρέπει να ξεχνά ότι 7-10 ημέρες μετά το τελευταίο χάπι του αντιβιοτικού πρέπει απαραιτήτως να επαναλάβει νέα γενική εξέταση ούρων (όχι καλλιέργεια) και να συμβουλευτεί τον παθολόγο του/της για το αποτέλεσμα.
----------------------------------------------------------------------
Πηγή: iatropedia.gr-Ηλίας Κ. Σιακαβέλλας - Παθολόγος
----------------------------------------------------------------------
