Παναγία η Μυρτιδιώτισσα ονομάζεται
εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στα Κύθηρα κατά τον 14ο αιώνα. Έχει το
προσωνύμιο Μυρτιδιώτισσα, γιατί αναφέρεται από την παράδοση ότι τη βρήκε
ένας βοσκός σε μια τοποθεσία γεμάτη με μυρτιές. Σήμερα με το όνομα αυτό
ονομάζονται εκκλησίες, μονές και γενικά οι εικόνες με παράσταση της
Παναγίας με μυρτιές. Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το
πολυτιμότερο κειμήλιο του νησιού και είναι η απανταχού προστάτιδα των
Κυθηρίων.
Η παράδοση λέει ότι ο βοσκός είδε στον ύπνο του έναν
άγγελο να του υποδεικνύει ένα σημείο στην περιοχή που είχε τα πρόβατά
του. Εκεί μέσα σε μια μυρτιά υπήρχε μία εικόνα με την Παναγία. Ο βοσκός
ξύπνησε θορυβημένος. Το πρωί πήγε και βρήκε την εικόνα. Την πήρε στο
σπίτι του στο γειτονικό χωριό Καλοκαιρινές. Τη νύχτα η εικόνα
εξαφανιζόταν, επέστρεφε στη μυρτιά. Ο βοσκός είδε ξανά τον άγγελο να του
λέει πως η εικόνα έπρεπε να μείνει εκεί κοντά στη μυρτιά. Έτσι ο βοσκός
έκτισε ένα μικρό εκκλησάκι δίπλα στη μυρτιά και τοποθέτησε την εικόνα
εκεί, την οποία την ονόμασε Μυρτιδιώτισσα. Αυτό το εκκλησάκι παραμένει
έως σήμερα και ονομάζετε παλαιό Καθολικό όπου εκεί στεγάζεται η εικόνα
της Παναγίας μαζί με τα τάματα των επισκεπτών της, μερικά τεράστια κεριά
φτιαγμένα από τους ιερείς της εποχής και μερικές άλλες μικρές εικόνες.
Η εικόνα όταν βρέθηκε δεν είχε τις σημερινές διαστάσεις. Αυτές τις
απέκτησε αργότερα όταν τοποθετήθηκε σε ξύλινο πλαίσιο. Το 1837
φιλοτεχνήθηκε το χρυσό ένδυμα, έργο του καλλιτέχνη Νικόλαου Σπιθάκη. Από
αυτή την αρχαία εικόνα φαίνονται μόνο τα πρόσωπα, στα οποία με την
πάροδο των αιώνων δεν διακρίνονται πλέον τα χαρακτηριστικά. Στο κάτω
μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα της
Μυρτιδιώτισσας. Το θαύμα της ευρέσεως, η ίασης του παραλύτου και το
θαύμα της διασώσεως του φρουρίου της πόλεως των Κυθήρων από την πτώση
κεραυνού το 1829.
Το θαύμα του παραλυτικού.
Στο τέλος του 16ου
αιώνα, ο Θεόδωρος Κουμπριανός, ένας απόγονος του βοσκού που βρήκε την
εικόνα, ζούσε στο χωριό Κουσουνάρι. Ήταν παράλυτος, αλλά πίστευε
ακράδαντα ότι η Μητέρα του Θεού θα τον θεράπευε. Κάθε χρόνο, στις 24
Σεπτεμβρίου, έστελνε ένα μέλος της οικογένειάς του να ανάψει ένα κερί
στην Χάρη της γι'αυτόν. Μια χρονιά ζήτησε να τον πάνε μέχρι την Χάρη
της, για να την προσκυνήσει ο ίδιος. Κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας,
ακούστηκε έντονος θόρυβος από την κατεύθυνση της θάλασσας.
Το
εκκλησίασμα έτρεξε να φύγει, πιστεύοντας ότι επιτίθονταν πειρατές. Ο
παραλυτικός ζήτησε την βοήθεια της Παναγίας και έξαφνα άκουσε μια φωνή
από την εικόνα να του λέει να σηκωθεί και να τρέξει να σωθεί. Σηκώθηκε,
περπάτησε, σύντομα άρχισε να τρέχει και πρόφτασε τους συγγενείς του, που
καταχάρηκαν βλέποντας το θαύμα. Ο θόρυβος δεν προερχόταν από επιδρομή
πειρατών και όλοι τότε κατάλαβαν ότι ο θόρυβος ήταν σημείο της Θείας
Πρόνοιας, ώστε ο παραλυτικός να μείνει μόνος του στην εκκλησία με την
εικόνα. Από τότε η οικογένεια του Κουμπριανού γιόρταζε την ημέρα της
γιορτής της Μυρτιδιώτισσας με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε ανάμνηση του
θαύματος.
Αλλά και πολλά άλλα θαύματα αποδίδονται στην εικόνα, όπως η προστασία του νησιού από
επιδημία πανώλης, η λύση της στειρότητας μιας Εβραίας από την Αλεξάνδρεια και η σωτηρία πολλών ανθρώπων από βέβαιο θάνατο.
επιδημία πανώλης, η λύση της στειρότητας μιας Εβραίας από την Αλεξάνδρεια και η σωτηρία πολλών ανθρώπων από βέβαιο θάνατο.
Πάνω ακριβώς από το παλαιό Καθολικό, το 1857, χτίστηκε ο νεότερος
μεγαλοπρεπής ναός σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής. Βόρεια και νότια του
νεότερου Καθολικού βρίσκονται τα κελιά των πιστών που επισκέπτονται την
μονή την περίοδο της νηστείας των πρώτων δεκαπέντε ημερών του Αυγούστου.
Αξιοθαύμαστο έργο στο εσωτερικό της μονής είναι το πώρινο κωδωνοστάσιο
26 μέτρων με τοξοειδείς σχηματισμούς στις προσόψεις των τεσσάρων ορόφων
του καλλιτέχνη Νικολάου Φατσέα.
Σε όλα αυτά τα έργα πρωτοστάτησε ο
ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος. Στα χρόνια των πειρατικών επιδρομών,
η εικόνα για λόγους ασφαλείας φυλασσόταν στο φρούριο της πόλεως των
Κυθήρων στον ομώνυμο ναό.
Το κορυφαίο θρησκευτικό έθιμο των
Κυθήριων είναι η λιτάνευση κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας από τα
Μυρτίδια στη Χώρα. Η περιφορά της εικόνας διαρκεί 15 ημέρες περνώντας
μέσα από τα περισσότερα χωριά του νησιού καταλήγοντας στην Χώρα Πολλοί
πιστοί ακολουθούν την εικόνα κατά την περιφορά της και τις 15 μέρες! Η
Μυρτιδιώτισσα γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία ευρέσεως της
εικόνας.
-----------------------------------
Τίνα Ταμβάκη
-----------------------------------