Το πρόβλημα της "ξηρασίας" σε όλα τα ελληνικά νησιά ειδικά σε Κυκλάδες-Δωδεκάνησα αλλά και στο νησί μας τα Κύθηρα είναι ήδη υπαρκτό και επιδεινώνεται επικίνδυνα κάθε μέρα. Οι υπάρχουσες πηγές και γεωτρήσεις στερεύουν καθημερινά και το φάσμα της λειψυδρίας αποτελεί πλέον ορατό εφιάλτη.
Η μέχρι σήμερα αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικά στις Κυκλάδες-Δωδεκάνησα και νησιά Αργοσαρωνικού με υδροφόρες αμφιλεγόμενης καταλληλότητος και ποιότητας νερού {παλαιά μετασκευασμένα πετρελαιοφόρα με μόνιμη δυσοσμία..}αποτέλεσε μια ακριβή και μη θετική αντιμετώπιση που απλά εξυπηρέτησε τα οικονομικά συμφέροντα κάποιων αδίστακτων εκμεταλευτών και κάποιων αιφνιδίως ανερχομένων οικονομικά τοπικών αρχόντων.
Για να ξεδιψάσει ο «ταλαίπωρος» απο την οικονομική κρίση τουρίστας λοιπόν και να δουν και οι νησιώτες ευρώ στις τσέπες τους, χρειάζεται λύση. Λύση «δοκιμασμένη», ποιοτική και περιβαλλοντικά... άμεμπτη- κατά το δυνατόν. Η λύση αυτή θα έρθει με μονάδες αφαλάτωσης που θα επεξεργάζονται κατάλληλα το θαλασσινό νερό καθιστώντας το πόσιμο.. Το ζήτημα υφίσταται γιατί τα περισσότερα από τα νησιά μας είτε είναι άνυδρα είτε έχουν κακής ποιότητας νερό. Ο ορισμός της κακής ποιότητας στα νησιά συνήθως περιλαμβάνει νερά υφάλμυρα (γλυφά). Η υπεράντληση, που είναι ένα από τα κακώς κείμενα στη χώρα, σύμφωνα και με ένα τελευταίο συνέδριο που έγινε στην Ισπανία, επιδείνωσε το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό. Ετσι, τα περισσότερα νησιά μπορούν να υδρεύονται με σχετικά καλό νερό μερικούς μήνες το χειμώνα, που «πέφτει-πέφτει βροχή την ώρα που σου γράφω».
Το καλοκαίρι, όμως, που οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες και η άντληση νερού γίνεται από κάθε εν δυνάμει πηγή -είτε καλή είτε κακή ποιοτικά- έχει ως αποτέλεσμα την ταπείνωση της ποιότητας του προσφερόμενου νερού, και σε ακραίες περιπτώσεις την αδυναμία παροχής του. Και επειδή παράδεισος, δίχως νερό δεν γίνεται αλλά ούτε έργα δίχως χρήματα, επιλέχθηκε η λύση των συμπράξεων Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα για την εγκατάσταση των μονάδων αφαλάτωσης, μίας τεχνολογικής λύσης η οποία δεν είναι άγνωστη στην νησιωτική χώρα.
Η αντιμετώπιση μέχρι σήμερα
Σε μερικά από τα μεγάλα νησιά της χώρας (Σαντορίνη, Νάξος, Μύκονος, Ιθάκη, Σύρος, Τήνος, Ρόδος) υπάρχουν ήδη μονάδες αφαλάτωσης, με τη διαδεδομένη τεχνική πλέον της αντίστροφης ώσμωσης. Στα υπόλοιπα νησιά υπάρχουν επίσης μονάδες αφαλάτωσης, αλλά σε ιδιωτική χρήση -είτε στα μεγάλα ξενοδοχεία είτε σε ιδιωτικές οικίες. Τελευταία, η ταπείνωση του κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας μίας τέτοιας μονάδας (το κόστος εγκατάστασης ξεκινάει από 1.000-1.500 ευρώ περίπου ανά παραγόμενο κυβικό υφάλμυρου νερού και περί το 0,5 ευρώ λειτουργικό κόστος ανά κυβικό) έχει κάνει τις μονάδες ελκυστικές σε αρκετούς κατοίκους των νησιωτικών περιοχών.
Σε περιπτώσεις, όμως, που αποτελούν και την πλειονότητα, η ύδρευση γίνεται κυρίως με υδροφόρες και βυτία. Σε αυτή την περίπτωση, το νερό και είναι ακριβό (κόστος 4 μέχρι και 12 ευρώ ανά κυβικό σε ιδιώτη) και συνήθως δεν έχει την ποιότητα που θα το χαρακτήριζε ως νερό «ανθρώπινης χρήσης», σύμφωνα με τη νομοθεσία. Ετσι, και ακριβό νερό αγοράζουν, τόσο οι τοπικές αρχές όσο και οι ιδιώτες, και η ποιότητά του το καθιστά μη πόσιμο. Ως λύση τελική είναι το εμφιαλωμένο, που είναι αφενός ακριβό, αφετέρου προκαλεί ρύπανση με τις πλαστικές φιάλες που απορρίπτονται (και αποτελούν το 10% των συνολικών μη βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων της χώρας). Στην Ελλάδα έχουμε κατανάλωση περί τα 1,5 δισ. λίτρα εμφιαλωμένου νερού το χρόνο.
Η αντιμετώπιση του αύριο
Ετσι, το υπουργείο Υποδομών και Δικτύων, μέσω της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, έδωσε προς δημόσια διαβούλευση ένα σχέδιο, το οποίο συμπεριλαμβάνει 16 νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, για τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης από θαλασσινό νερό. Βασικά σημεία της πρότασης είναι οι ενεργειακές ανάγκες της εγκατάστασης να καλύπτονται από ΑΠΕ (η εγκατεστημένη ισχύς μίας μονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού φτάνει στις 3 με 3,5 KW ανά παραγόμενο κυβικό, όταν υπάρχουν συστήματα ανάκτησης ενέργειας, όπως στρόβιλοι), και η σύμπραξη να είναι της μορφής ΣΔΙΤ (Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα), στην οποία ο ιδιώτης ανάδοχος θα παρέχει το παραγόμενο νερό επί αμοιβής ανά κυβικό στον τοπικό ΟΤΑ. Ως εκ τούτου, η κατασκευή και λειτουργία της μονάδας θα γίνει υπό ιδιωτική εταιρεία, η οποία στην ουσία θα διαχειρίζεται και το έργο.
Τεχνολογία αφαλάτωσης
Η τεχνολογία της αφαλάτωσης που θα χρησιμοποιηθεί, φαίνεται να αφήνεται εν λευκώ από τη Γενική Γραμματεία. Αυτό κρίνεται κατ’ αρχήν ορθό, γιατί δεν περιορίζει τους όποιους ιδιώτες να προτείνουν συστήματα από όλη την γκάμα λύσεων. Παρόλα αυτά, χρειάζεται να θεσπιστούν συγκεκριμένα κριτήρια (οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά), ώστε η λύση να είναι η βέλτιστη δυνατή.
Επίσης, ερωτηματικά προκαλεί η λέξη «εξυγίανση» νερού -το θαλασσινό νερό δεν είναι απαραίτητα ένα νερό που κρίνεται ως μη ανθρώπινης χρήσης, καθώς επιτρέπεται το κολύμπι (!) και άλλες δραστηριότητες εντός του. Συνάμα, προκρίνονται λύσεις που θα χρησιμοποιούν τόσο τις ΑΠΕ, θα είναι προηγμένες τεχνολογικά, ώστε να αντέχουν στη διάρκεια του χρόνου και θα περιορίζουν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Φαίνεται γλαφυρά ότι θα πρέπει να υπάρξει σύμπραξη εταιρειών που θα εκμεταλλεύονται τόσο τις ΑΠΕ, όσο και την τεχνολογία της αφαλάτωσης.
Επίσης, εδώ παρουσιάζεται και το πρόβλημα, (αναφορικά με τις ΑΠΕ) σχετικά με τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και πλήρη εφαρμογή εναλλακτικών πηγών ενέργειας, που θα συνδυαστούν με μονάδες αφαλάτωσης. Η συνεργασία των δύο τεχνολογιών απαιτεί και τα κατάλληλα δίκτυα και την εγγύτητα των μονάδων, εκτός και αν τεθεί το ζήτημα ως ποσοστό ΑΠΕ της συνολικής ηλεκτροδότησης του νησιού, σε σχέση με την εγκατεστημένη ισχύ της αφαλάτωσης. Τέλος, προβληματισμό προκαλεί και το θέμα της περιβαλλοντική προστασίας? παραδείγματα σίγουρα υπάρχουν επιτυχημένων μελετών διάχυσης του υπολείμματος διαδικασίας αφαλατώσεων, και πρέπει να ακολουθηθούν με ευαισθησία.
Εμπορική δομή του έργου
Οπως αναφέρθηκε, το καθεστώς σύμπραξης θα είναι τύπου ΣΔΙΤ. Αυτό προκαλεί μία ελάφρυνση στο δημόσιο, διότι δεν θα αναμειχθεί καθόλου στην κατασκευή και λειτουργία. Παρόλα αυτά, θα υπάρχει αρκετός ανταγωνισμός στην τιμή του νερού ανά κυβικό, το οποίο θα πωλούν οι εταιρείες προς τους τοπικούς ΟΤΑ. Αυτός ο ανταγωνισμός σίγουρα δεν χρειάζεται να στηθεί έναντι της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Το κόστος αυτό μετακυλίεται στον τελικό αγοραστή- καταναλωτή, ο οποίος και το επωμίζεται.
Φυσικά, ο ΟΤΑ θα πρέπει να έχει κέρδος, αλλά όσο το δυνατόν συμπιεσμένο, ώστε η τιμή του νερού να μην φτάνει σε υψηλά επίπεδα. Τέλος, θα πρέπει να ερευνηθεί το θέμα του κατά πόσο παρωχημένη θα είναι η μονάδα, όταν αυτή περιέλθει στην κυριότητα του δημοσίου, καθώς τέτοιες μονάδες αποτελούνται από πολλά αναλώσιμα και κινούμενα μέρη (αντλίες, μεμβράνες κλπ.), τα οποία χρήζουν συχνής αντικατάστασης και συντήρησης -δεν είναι δρόμος ούτε γέφυρες.
Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που συνεπάγονται από ένα τέτοιο έργο έχουν κυρίως τρεις άξονες: χωροθέτηση, απόρριψη και ενέργεια. Η χωροθέτηση απαιτείται να γίνεται σε χώρους αρκετά μακριά από οικισμούς και τουριστικά θέρετρα, αλλά κοντά στο σημείο συγκέντρωσης του ύδατος προς επεξεργασία. Ολο αυτό αποτελεί ένα πολύπλοκο πλάνο κριτηρίων που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, ώστε να γίνει καλύτερη και ασφαλέστερη η εκμετάλλευση της γης.
Το ζήτημα της απόρριψης, στη συνέχεια, είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζεται με Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και διάχυση στη θάλασσα, σε μεγάλο βάθος και απόσταση από την παραλία. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος απονέκρωσης μεγάλου τμήματος του αιγιαλού. Τέλος, στο ζήτημα της ενέργειας, η μέριμνα για τις ΑΠΕ χρειάζεται να προηγηθεί του έργου. Τα νησιά είναι βέβαιο ότι, εκτός από πρόβλημα του νερού, έχουν και ενεργειακό πρόβλημα, ιδίως τα απομακρυσμένα. Επομένως, η εγκατάσταση μίας τέτοιας μονάδας θα λειτουργήσει επιβαρυντικά σε ένα ήδη βεβαρυμένο δίκτυο παραγωγής.
Προβληματισμοί
Οι ποσότητες του νερού είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Προφανώς, άλλες είναι οι ανάγκες ενός νησιού το καλοκαίρι και άλλες το χειμώνα. Οι περιγραφόμενες ποσότητες στη διαβούλευση αναφέρονται ανά έτος, που όμως δεν προδιαγράφει επακριβώς το πρόβλημα ενός νησιού. Επί του ιδίου θέματος, οι ποσότητες αυτές έχει αναφερθεί ότι έχουν υπολογιστεί μέσω του κόστους του νερού που έχει αγοραστεί από κάθε νησί. Ενας τέτοιος τρόπος υπολογισμού, όμως, φυσικά και απέχει από την πραγματικότητα και τις ανάγκες κάθε κοινότητας-δήμου. Επιπλέον, χρειάζεται να υπάρξει μία ορθολογική κατανομή του κόστους του παραγόμενου ύδατος, ώστε να μπορεί να αποφέρει τα έσοδα για την πληρωμή του κόστους του νερού και της διανομής του.
Από την πλευρά της χρηματοδότησης, απαιτείται να υπάρχουν οι κατάλληλοι πόροι από τους ιδιώτες, ώστε να χρηματοδοτηθούν τα έργα αρχικά, και στη συνέχεια να υπάρξει μία απόσβεση και ένα κέρδος από τη λειτουργία του. Οι καιροί είναι δύσκολοι τόσο για χρηματοδότηση, όσο και για επενδύσεις. Παρόλα αυτά, αν δει κανείς τις μονάδες, θα συμπεράνει ότι η μεγαλύτερη (στην Πάτμο) υπολογίζεται σε 300 περίπου κυβικά την ημέρα, που για τα δεδομένα των εταιρειών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην αγορά είναι έργα μεσαίου μεγέθους. Επομένως, η χρηματοδότηση δεν απαιτεί υπέρογκα ποσά, αλλά θεωρητικά κάτι στο οποίο μπορεί να αντεπεξέλθει μία ιδιωτική εταιρεία. Τέλος, οι δημόσιοι διαγωνισμοί είναι μία διαδικασία που μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρονοβόρα και απαιτητική. Αποτέλεσμα είναι έργα σαν και αυτό (που είναι άμεσης ανάγκης για ορισμένους συμπολίτες μας και για τη συνολική ανάπτυξη του τόπου) να κωλυσιεργούν επικίνδυνα.
Ας ελπίσουμε ότι αυτή η δημόσια διαβούλευση που γίνεται, θα οδηγήσει σε συναίνεση και λύση των προβλημάτων πριν δημιουργηθούν, με την πρέπουσα διαφάνεια.
Όσο δε αφορά το νησί μας θα έπρεπε να μελετηθεί ενδελεχώς το θέμα και να ζητηθεί και η επίσημη αρωγή της πολιτείας από τις αρμόδιες υπηρεσίες για ανάλογη αντιμετώπιση με τα νησιά των Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.
Ακόμη θα πρέπει από όλους να γίνεται λογική χρήση του νερού και όχι κατάχρηση.
Όλοι μας είμαστε υπέρμαχοι του πρασίνου και των κήπων και των όμορφων λουλουδιών και μπαξέδων αλλά το νερό χρειάζεται κυρίως για την διατήρηση της ανθρώπινης ζωής και την ατομική καθαριότητα και όλα τα υπόλοιπα έπονται....
Και τέλος το νερό ανήκει σε όλους και δεν υπάρχουν εξαιρέσεις ούτε και προνομιούχοι καταναλωτές. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους και όλες και πρωταρχικός τους σκοπός.
Οι πηγές στερεύουν αλλά η ζωή πρέπει να συνεχιστεί, χρειάζεται σύνεση σωστός προγραμματισμός και λογική.....
---------------------------
Αντώνης Λαμπρινίδης
---------------------------
Η μέχρι σήμερα αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικά στις Κυκλάδες-Δωδεκάνησα και νησιά Αργοσαρωνικού με υδροφόρες αμφιλεγόμενης καταλληλότητος και ποιότητας νερού {παλαιά μετασκευασμένα πετρελαιοφόρα με μόνιμη δυσοσμία..}αποτέλεσε μια ακριβή και μη θετική αντιμετώπιση που απλά εξυπηρέτησε τα οικονομικά συμφέροντα κάποιων αδίστακτων εκμεταλευτών και κάποιων αιφνιδίως ανερχομένων οικονομικά τοπικών αρχόντων.
Για να ξεδιψάσει ο «ταλαίπωρος» απο την οικονομική κρίση τουρίστας λοιπόν και να δουν και οι νησιώτες ευρώ στις τσέπες τους, χρειάζεται λύση. Λύση «δοκιμασμένη», ποιοτική και περιβαλλοντικά... άμεμπτη- κατά το δυνατόν. Η λύση αυτή θα έρθει με μονάδες αφαλάτωσης που θα επεξεργάζονται κατάλληλα το θαλασσινό νερό καθιστώντας το πόσιμο.. Το ζήτημα υφίσταται γιατί τα περισσότερα από τα νησιά μας είτε είναι άνυδρα είτε έχουν κακής ποιότητας νερό. Ο ορισμός της κακής ποιότητας στα νησιά συνήθως περιλαμβάνει νερά υφάλμυρα (γλυφά). Η υπεράντληση, που είναι ένα από τα κακώς κείμενα στη χώρα, σύμφωνα και με ένα τελευταίο συνέδριο που έγινε στην Ισπανία, επιδείνωσε το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό. Ετσι, τα περισσότερα νησιά μπορούν να υδρεύονται με σχετικά καλό νερό μερικούς μήνες το χειμώνα, που «πέφτει-πέφτει βροχή την ώρα που σου γράφω».
Το καλοκαίρι, όμως, που οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες και η άντληση νερού γίνεται από κάθε εν δυνάμει πηγή -είτε καλή είτε κακή ποιοτικά- έχει ως αποτέλεσμα την ταπείνωση της ποιότητας του προσφερόμενου νερού, και σε ακραίες περιπτώσεις την αδυναμία παροχής του. Και επειδή παράδεισος, δίχως νερό δεν γίνεται αλλά ούτε έργα δίχως χρήματα, επιλέχθηκε η λύση των συμπράξεων Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα για την εγκατάσταση των μονάδων αφαλάτωσης, μίας τεχνολογικής λύσης η οποία δεν είναι άγνωστη στην νησιωτική χώρα.
Η αντιμετώπιση μέχρι σήμερα
Σε μερικά από τα μεγάλα νησιά της χώρας (Σαντορίνη, Νάξος, Μύκονος, Ιθάκη, Σύρος, Τήνος, Ρόδος) υπάρχουν ήδη μονάδες αφαλάτωσης, με τη διαδεδομένη τεχνική πλέον της αντίστροφης ώσμωσης. Στα υπόλοιπα νησιά υπάρχουν επίσης μονάδες αφαλάτωσης, αλλά σε ιδιωτική χρήση -είτε στα μεγάλα ξενοδοχεία είτε σε ιδιωτικές οικίες. Τελευταία, η ταπείνωση του κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας μίας τέτοιας μονάδας (το κόστος εγκατάστασης ξεκινάει από 1.000-1.500 ευρώ περίπου ανά παραγόμενο κυβικό υφάλμυρου νερού και περί το 0,5 ευρώ λειτουργικό κόστος ανά κυβικό) έχει κάνει τις μονάδες ελκυστικές σε αρκετούς κατοίκους των νησιωτικών περιοχών.
Σε περιπτώσεις, όμως, που αποτελούν και την πλειονότητα, η ύδρευση γίνεται κυρίως με υδροφόρες και βυτία. Σε αυτή την περίπτωση, το νερό και είναι ακριβό (κόστος 4 μέχρι και 12 ευρώ ανά κυβικό σε ιδιώτη) και συνήθως δεν έχει την ποιότητα που θα το χαρακτήριζε ως νερό «ανθρώπινης χρήσης», σύμφωνα με τη νομοθεσία. Ετσι, και ακριβό νερό αγοράζουν, τόσο οι τοπικές αρχές όσο και οι ιδιώτες, και η ποιότητά του το καθιστά μη πόσιμο. Ως λύση τελική είναι το εμφιαλωμένο, που είναι αφενός ακριβό, αφετέρου προκαλεί ρύπανση με τις πλαστικές φιάλες που απορρίπτονται (και αποτελούν το 10% των συνολικών μη βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων της χώρας). Στην Ελλάδα έχουμε κατανάλωση περί τα 1,5 δισ. λίτρα εμφιαλωμένου νερού το χρόνο.
Η αντιμετώπιση του αύριο
Ετσι, το υπουργείο Υποδομών και Δικτύων, μέσω της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, έδωσε προς δημόσια διαβούλευση ένα σχέδιο, το οποίο συμπεριλαμβάνει 16 νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, για τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης από θαλασσινό νερό. Βασικά σημεία της πρότασης είναι οι ενεργειακές ανάγκες της εγκατάστασης να καλύπτονται από ΑΠΕ (η εγκατεστημένη ισχύς μίας μονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού φτάνει στις 3 με 3,5 KW ανά παραγόμενο κυβικό, όταν υπάρχουν συστήματα ανάκτησης ενέργειας, όπως στρόβιλοι), και η σύμπραξη να είναι της μορφής ΣΔΙΤ (Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα), στην οποία ο ιδιώτης ανάδοχος θα παρέχει το παραγόμενο νερό επί αμοιβής ανά κυβικό στον τοπικό ΟΤΑ. Ως εκ τούτου, η κατασκευή και λειτουργία της μονάδας θα γίνει υπό ιδιωτική εταιρεία, η οποία στην ουσία θα διαχειρίζεται και το έργο.
Τεχνολογία αφαλάτωσης
Η τεχνολογία της αφαλάτωσης που θα χρησιμοποιηθεί, φαίνεται να αφήνεται εν λευκώ από τη Γενική Γραμματεία. Αυτό κρίνεται κατ’ αρχήν ορθό, γιατί δεν περιορίζει τους όποιους ιδιώτες να προτείνουν συστήματα από όλη την γκάμα λύσεων. Παρόλα αυτά, χρειάζεται να θεσπιστούν συγκεκριμένα κριτήρια (οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά), ώστε η λύση να είναι η βέλτιστη δυνατή.
Επίσης, ερωτηματικά προκαλεί η λέξη «εξυγίανση» νερού -το θαλασσινό νερό δεν είναι απαραίτητα ένα νερό που κρίνεται ως μη ανθρώπινης χρήσης, καθώς επιτρέπεται το κολύμπι (!) και άλλες δραστηριότητες εντός του. Συνάμα, προκρίνονται λύσεις που θα χρησιμοποιούν τόσο τις ΑΠΕ, θα είναι προηγμένες τεχνολογικά, ώστε να αντέχουν στη διάρκεια του χρόνου και θα περιορίζουν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Φαίνεται γλαφυρά ότι θα πρέπει να υπάρξει σύμπραξη εταιρειών που θα εκμεταλλεύονται τόσο τις ΑΠΕ, όσο και την τεχνολογία της αφαλάτωσης.
Επίσης, εδώ παρουσιάζεται και το πρόβλημα, (αναφορικά με τις ΑΠΕ) σχετικά με τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και πλήρη εφαρμογή εναλλακτικών πηγών ενέργειας, που θα συνδυαστούν με μονάδες αφαλάτωσης. Η συνεργασία των δύο τεχνολογιών απαιτεί και τα κατάλληλα δίκτυα και την εγγύτητα των μονάδων, εκτός και αν τεθεί το ζήτημα ως ποσοστό ΑΠΕ της συνολικής ηλεκτροδότησης του νησιού, σε σχέση με την εγκατεστημένη ισχύ της αφαλάτωσης. Τέλος, προβληματισμό προκαλεί και το θέμα της περιβαλλοντική προστασίας? παραδείγματα σίγουρα υπάρχουν επιτυχημένων μελετών διάχυσης του υπολείμματος διαδικασίας αφαλατώσεων, και πρέπει να ακολουθηθούν με ευαισθησία.
Εμπορική δομή του έργου
Οπως αναφέρθηκε, το καθεστώς σύμπραξης θα είναι τύπου ΣΔΙΤ. Αυτό προκαλεί μία ελάφρυνση στο δημόσιο, διότι δεν θα αναμειχθεί καθόλου στην κατασκευή και λειτουργία. Παρόλα αυτά, θα υπάρχει αρκετός ανταγωνισμός στην τιμή του νερού ανά κυβικό, το οποίο θα πωλούν οι εταιρείες προς τους τοπικούς ΟΤΑ. Αυτός ο ανταγωνισμός σίγουρα δεν χρειάζεται να στηθεί έναντι της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Το κόστος αυτό μετακυλίεται στον τελικό αγοραστή- καταναλωτή, ο οποίος και το επωμίζεται.
Φυσικά, ο ΟΤΑ θα πρέπει να έχει κέρδος, αλλά όσο το δυνατόν συμπιεσμένο, ώστε η τιμή του νερού να μην φτάνει σε υψηλά επίπεδα. Τέλος, θα πρέπει να ερευνηθεί το θέμα του κατά πόσο παρωχημένη θα είναι η μονάδα, όταν αυτή περιέλθει στην κυριότητα του δημοσίου, καθώς τέτοιες μονάδες αποτελούνται από πολλά αναλώσιμα και κινούμενα μέρη (αντλίες, μεμβράνες κλπ.), τα οποία χρήζουν συχνής αντικατάστασης και συντήρησης -δεν είναι δρόμος ούτε γέφυρες.
Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που συνεπάγονται από ένα τέτοιο έργο έχουν κυρίως τρεις άξονες: χωροθέτηση, απόρριψη και ενέργεια. Η χωροθέτηση απαιτείται να γίνεται σε χώρους αρκετά μακριά από οικισμούς και τουριστικά θέρετρα, αλλά κοντά στο σημείο συγκέντρωσης του ύδατος προς επεξεργασία. Ολο αυτό αποτελεί ένα πολύπλοκο πλάνο κριτηρίων που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, ώστε να γίνει καλύτερη και ασφαλέστερη η εκμετάλλευση της γης.
Το ζήτημα της απόρριψης, στη συνέχεια, είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζεται με Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και διάχυση στη θάλασσα, σε μεγάλο βάθος και απόσταση από την παραλία. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος απονέκρωσης μεγάλου τμήματος του αιγιαλού. Τέλος, στο ζήτημα της ενέργειας, η μέριμνα για τις ΑΠΕ χρειάζεται να προηγηθεί του έργου. Τα νησιά είναι βέβαιο ότι, εκτός από πρόβλημα του νερού, έχουν και ενεργειακό πρόβλημα, ιδίως τα απομακρυσμένα. Επομένως, η εγκατάσταση μίας τέτοιας μονάδας θα λειτουργήσει επιβαρυντικά σε ένα ήδη βεβαρυμένο δίκτυο παραγωγής.
Προβληματισμοί
Οι ποσότητες του νερού είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Προφανώς, άλλες είναι οι ανάγκες ενός νησιού το καλοκαίρι και άλλες το χειμώνα. Οι περιγραφόμενες ποσότητες στη διαβούλευση αναφέρονται ανά έτος, που όμως δεν προδιαγράφει επακριβώς το πρόβλημα ενός νησιού. Επί του ιδίου θέματος, οι ποσότητες αυτές έχει αναφερθεί ότι έχουν υπολογιστεί μέσω του κόστους του νερού που έχει αγοραστεί από κάθε νησί. Ενας τέτοιος τρόπος υπολογισμού, όμως, φυσικά και απέχει από την πραγματικότητα και τις ανάγκες κάθε κοινότητας-δήμου. Επιπλέον, χρειάζεται να υπάρξει μία ορθολογική κατανομή του κόστους του παραγόμενου ύδατος, ώστε να μπορεί να αποφέρει τα έσοδα για την πληρωμή του κόστους του νερού και της διανομής του.
Από την πλευρά της χρηματοδότησης, απαιτείται να υπάρχουν οι κατάλληλοι πόροι από τους ιδιώτες, ώστε να χρηματοδοτηθούν τα έργα αρχικά, και στη συνέχεια να υπάρξει μία απόσβεση και ένα κέρδος από τη λειτουργία του. Οι καιροί είναι δύσκολοι τόσο για χρηματοδότηση, όσο και για επενδύσεις. Παρόλα αυτά, αν δει κανείς τις μονάδες, θα συμπεράνει ότι η μεγαλύτερη (στην Πάτμο) υπολογίζεται σε 300 περίπου κυβικά την ημέρα, που για τα δεδομένα των εταιρειών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην αγορά είναι έργα μεσαίου μεγέθους. Επομένως, η χρηματοδότηση δεν απαιτεί υπέρογκα ποσά, αλλά θεωρητικά κάτι στο οποίο μπορεί να αντεπεξέλθει μία ιδιωτική εταιρεία. Τέλος, οι δημόσιοι διαγωνισμοί είναι μία διαδικασία που μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρονοβόρα και απαιτητική. Αποτέλεσμα είναι έργα σαν και αυτό (που είναι άμεσης ανάγκης για ορισμένους συμπολίτες μας και για τη συνολική ανάπτυξη του τόπου) να κωλυσιεργούν επικίνδυνα.
Ας ελπίσουμε ότι αυτή η δημόσια διαβούλευση που γίνεται, θα οδηγήσει σε συναίνεση και λύση των προβλημάτων πριν δημιουργηθούν, με την πρέπουσα διαφάνεια.
Όσο δε αφορά το νησί μας θα έπρεπε να μελετηθεί ενδελεχώς το θέμα και να ζητηθεί και η επίσημη αρωγή της πολιτείας από τις αρμόδιες υπηρεσίες για ανάλογη αντιμετώπιση με τα νησιά των Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.
Ακόμη θα πρέπει από όλους να γίνεται λογική χρήση του νερού και όχι κατάχρηση.
Όλοι μας είμαστε υπέρμαχοι του πρασίνου και των κήπων και των όμορφων λουλουδιών και μπαξέδων αλλά το νερό χρειάζεται κυρίως για την διατήρηση της ανθρώπινης ζωής και την ατομική καθαριότητα και όλα τα υπόλοιπα έπονται....
Και τέλος το νερό ανήκει σε όλους και δεν υπάρχουν εξαιρέσεις ούτε και προνομιούχοι καταναλωτές. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους και όλες και πρωταρχικός τους σκοπός.
Οι πηγές στερεύουν αλλά η ζωή πρέπει να συνεχιστεί, χρειάζεται σύνεση σωστός προγραμματισμός και λογική.....
---------------------------
Αντώνης Λαμπρινίδης
---------------------------