ΒΟΤΡΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ (Botrytis cinerea)
Εισαγωγή
Η ασθένεια νεκρώνει φύλλα, βλαστούς, ταξιανθίες και προκαλεί σήψη στους βότρεις, γνωστή ως ”τεφρά σήψη” . Ο μύκητας που την προκαλεί αναπτύσσεται και αναπαράγεται σε αλλοιωμένους ή νεκρούς φυτικούς ιστούς. Προκαλεί ιδιαίτερα μεγάλες ζημίες στις ποικιλίες που παράγουν πυκνόραγους βότρεις με σφικτά συμπιεσμένες ράγες. Επίσης μπορεί να προκαλέσει ζημίες κατά την αποθήκευση και μεταφορά των επιτραπέζιων σταφυλιών.
Συμπτώματα
Στα φύλλα είναι δυνατό να παρατηρηθούν κυκλικές ή ακανόνιστες κηλίδες, συνήθως στην περιφέρεια του ελάσματος, που γρήγορα ξηραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα.
Αν οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα υγρές την άνοιξη,το παθογόνο μπορεί να προσβάλλει και νεαρούς βλαστούς αρχίζοντας από την κορυφή τους Τα συμπτώματα διαπιστώνονται αρχές Απριλίου, όπου δημιουργεί υγρή σήψη η οποία καλύπτεται από γκρίζο στρώμα.
Εικ. 3. Βοτρύτης: Προσβολή σταφυλής ποικιλία Σουλτανίνα. Λίγο πρίν την άνθηση, κατά την άνθηση και λίγο μετά ,μπορεί να παρατηρηθεί νέκρωση σε τμήματα των ταξιανθιών ή και σε ολόκληρες τις ταξιανθίες, οι οποίες ξηραίνονται, παίρνουν καστανό μεταχρωματισμό και καλύπτονται από γκρίζα μούχλα.
Η συνηθέστερη και σημαντικότερη φάση είναι η προσβολή και σήψη των ώριμων σταφυλιών. Οι προσβεβλημένες ράγες στις λευκές ποικιλίες παίρνουν καστανό μεταχρωματισμό και στις κόκκινες ερυθρωπό. Με υγρό καιρό καλύπτονται από τεφρού χρώματος επίχρισμα το οποίο αποτελείται από τις καρποφορίες του μύκητα. Στις προσβλημένες ράγες αποκολλάται εύκολα η επιδερμίδα.
Παθογόνο αίτιο και συνθήκες ανάπτυξης της ασθένειας
Το παθογόνο διαχειμάζει με την μορφή μυκηλίου και σκληρωτίου πάνω στο πρέμνο, κυρίως όμως διαιωνίζεται ως σαπρόφυτο πάνω σε διάφορα οργανικά υλικά που δημιουργεί άφθονες καρποφορίες (κονιδιοφόροι).
Η μόλυνση γίνεται με τα κονίδια, των οποίων η βλαστική υφή μπορεί να εισχωρήσει στους ιστούς ή με απευθείας διάτρηση των επιδερμικών κυττάρων ή από τα στοματια ή τέλος από τις πληγές .
Ο μύκητας αναπτύσσεται από -1 έως +30οC με optimum20-25oC και τα κονίδια βλαστάνουν με παρουσία φίλμ νερού για 2 ώρες .
Η εγκατάσταση του ευνοείται από πληγές, αμυχές (ευδεμίδα, ωίδιο) στην επιδερμίδα και προτιμά ζαχαρώδη υποστρώματα.
Αρκούν 4-5 μέρες για να προκαλέσει πλήρης καταστροφή των ώριμων σταφυλιών.
Γενικά ευνοείται από τον υγρό και ψυχρό καιρό, από την ανισόρροπη λίπανση και από την κακή σχέση Ca και Mg στο έδαφος.
Καταπολέμηση
Α)Καλλιεργητικά μέτρα.
1. Καλός αερισμός σταφυλιών.
2. Καλλιέργεια αραιόραγων ποικιλιών.
3. Γραμμικά συστήματα με μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των γραμμών και σε αρκετό ύψος από το έδαφος.
4. Ελαφρά αποφύλλωση λίγο πριν την ωρίμανση.
5. Λογική αζωτούχα λίπανση.
6. Έδαφος χωρίς ζιζάνια κατά την ωρίμανση.
7. Αποφυγή πληγών στις ράγες(από μηχανολογικά ή παθολογικά αίτια).
8. Καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών (ευδεμίδα, ωίδιο).
Α)Καλλιεργητικά μέτρα.
1. Καλός αερισμός σταφυλιών.
2. Καλλιέργεια αραιόραγων ποικιλιών.
3. Γραμμικά συστήματα με μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των γραμμών και σε αρκετό ύψος από το έδαφος.
4. Ελαφρά αποφύλλωση λίγο πριν την ωρίμανση.
5. Λογική αζωτούχα λίπανση.
6. Έδαφος χωρίς ζιζάνια κατά την ωρίμανση.
7. Αποφυγή πληγών στις ράγες(από μηχανολογικά ή παθολογικά αίτια).
8. Καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών (ευδεμίδα, ωίδιο).
Τα φυτοφάρμακα από μόνα τους δεν εξασφαλίζουν την προστασία της καλλιέργειας .
Γενικά πρέπει να διευκολύνεται η καλή κυκλοφορία του αέρα και η μείωση της σχετικής υγρασίας του αμπελώνα.
Β)Χημική καταπολέμηση
Ικανοποιητικά αποτελέσματα δίνει η μέθοδος που στηρίζεται στα βλαστικά σταδία της καλλιέργειας.
Πραγματοποιούνται 3-4 επεμβάσεις στις εξής περιόδους:
1. τέλος άνθησης
2. κλείσιμο σταφυλιών
3. αλλαγή χρώματος
4. τρείς εβδομάδες πρίν τον τρυγητό
1. τέλος άνθησης
2. κλείσιμο σταφυλιών
3. αλλαγή χρώματος
4. τρείς εβδομάδες πρίν τον τρυγητό
Στη Κρήτη το ξηροθερμικό κλίμα δεν ευνοεί την ασθένεια.
Οι ανοιξιάτικες προσβολές εντοπίζονται στη βλάστηση χωρίς όμως σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Μόνο σε περιπτώσεις βροχών που συνοδεύονται από χαλαζόπτωση ή ανεμοθύελλες υπάρχει ανάγκη καταπολέμησης.
Ανάγκη προστασίας έχουν τα όψιμα επιτραπέζια σταφύλια που συγκομίζονται προς στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Ανάγκη προστασίας έχουν τα όψιμα επιτραπέζια σταφύλια που συγκομίζονται προς στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Οι φθινοπωρινές βροχές και η πτώση θερμοκρασίας δημιουργούν προϋποθέσεις προσβολών.
Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται :
α)Προληπτική καταπολέμηση, τρείς εβδομάδες πρίν την συγκομιδή.
β)Θεραπευτικές επεμβάσεις ,εφόσον καταγράφουν από τους μετεωρολογικούς σταθμούς των γεωργικών προειδοποιήσεων τιμές υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας, διύγρανση των φυτικών οργάνων για συνεχές διάστημα 15 ωρών και θερμοκρασίες 15-20οC.
α)Προληπτική καταπολέμηση, τρείς εβδομάδες πρίν την συγκομιδή.
β)Θεραπευτικές επεμβάσεις ,εφόσον καταγράφουν από τους μετεωρολογικούς σταθμούς των γεωργικών προειδοποιήσεων τιμές υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας, διύγρανση των φυτικών οργάνων για συνεχές διάστημα 15 ωρών και θερμοκρασίες 15-20οC.
ΟΞΙΝΗ ΣΗΨΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ
Εισαγωγή
Εκδηλώνεται μετά το γυάλισμα και προκαλεί εκτεταμένες σήψεις στα ώριμα σταφύλια .
Οι ζημίες είναι σημαντικές με άμεσες επιπτώσεις στην εμπορική άξια του προϊόντος και την ποιότητα των κρασιών(χαμηλός αλκοολικός βαθμός, υψηλή πτητική οξύτητα).
Συγχέεται με τη βοτρύτιδα την οποία και ανταγωνίζεται.
Συμπτώματα
Μετά το γυάλισμα οι προσβλημένες ράγες παίρνουν χρώμα καφέ-ιώδες(έγχρωμες ποικιλίες) ή ανοικτό κόκκινο (λευκές ποικιλίες).
Στη συνεχεία χάνουν το χυμό τους και αδειάζουν (μένει μόνο ο φλοιός ).
Τα σταφύλια σαπίζουν ,αποδιοργανώνεται και βγάζουν μια ξινή μυρωδιά, ενώ μικρά έντομα (μύγες ξυδιού) πετούν κοντά στα πρέμνα με τα σαπισμένα σταφύλια.
Τα σταφύλια σαπίζουν ,αποδιοργανώνεται και βγάζουν μια ξινή μυρωδιά, ενώ μικρά έντομα (μύγες ξυδιού) πετούν κοντά στα πρέμνα με τα σαπισμένα σταφύλια.
Εικ.4. Όξινη σήψη: Προχωρημένη προσβολή σε σταφύλια ποικιλίας Ραζακί. Παθογόνο αίτιο και συνθήκες ανάπτυξης της ασθένειας
Τα παθογόνα αιτία είναι βακτηρία και ζυμομύκητες ,τα οποία μεταφέρονται από τις μύγες ξυδιού.
Προσελκύονται από τη μυρωδιά του χυμού, η οποία προέρχεται από τις τραυματισμένες ράγες από διάφορες αιτίες (ευδεμίδα, ωίδιο, μηχανικά αιτία).
Κατόπιν ψάχνουν και βρίσκουν τις πληγές των σταφυλιών για να γεννήσουν τα αυγά τους ,μεταφέροντας συγχρόνως τα παράσιτα της σήψης.
Αυτά βρίσκουν κατάλληλο περιβάλλον και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται.
Η προσβολή αρχίζει από 1-2 ράγες και εξαπλώνεται με τους χυμούς που τρέχουν πάνω στα σταφύλια.
Η ασθένεια ευνοείται από τις υψηλές θερμοκρασίες και την υψηλή υγρασία.
Η ασθένεια ευνοείται από τις υψηλές θερμοκρασίες και την υψηλή υγρασία.
Εμφανίζεται συνήθως στα ζωηρά αμπέλια ενώ τα συμπαγή σταφύλια είναι περισσότερο ευαίσθητα.
Καταπολέμηση
Καλλιεργητικά μέτρα.
1. Το σύστημα διαμόρφωσης –υποστύλωσης να εξασφαλίζει καλό αερισμό των σταφυλιών και της βλάστησης . Τα σταφύλια θα πρέπει να είναι ελευθέρα και να μην καλύπτονται από φύλλα, να μην ακουμπούν στο έδαφος, να μην τρίβονται στους βλαστούς και να μην μπερδεύονται στα σύρματα.
2. Τα σταφύλια πρέπει να διατηρούνται υγιή και να μη δημιουργούνται στις ράγες πληγές ή τραύματα. Τα έντομα και τα άλλα παθογόνα (ευδεμίδα, ωίδιο, κ.α) που τραυματίζουν τα σταφύλια πρέπει να καταπολεμούνται με επιμέλεια.
3. Η υγρασία στον αμπελώνα θα πρέπει να διατηρείται χαμηλή και να ελέγχονται οι αρδεύσεις μετά το γυάλισμα.