Με λιγότερες δαπάνες κατά μισό δισ. ευρώ
αναμένεται να κλείσει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) το 2017,
στερώντας πολύτιμη ρευστότητα από την οικονομία και ενισχύοντας το
υπερπλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού.
Η υστέρηση αποδίδεται στις καθυστερήσεις στην εκτέλεση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, στον βαθμό που τα χρήματα του ΕΣΠΑ είναι κατά κύριο λόγο επενδύσεις σε έργα υποδομής ή επιδοτήσεις για αναπτυξιακά έργα στις περιφέρειες και στους δήμους όλης της χώρας.
Σύμφωνα με ενημέρωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας κ. Αλ. Χαρίτση, η απόκλιση στην ομαλή υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ, δηλαδή στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ, υπολογίζεται στα 700 εκατ. ευρώ και σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις το ΠΔΕ θα κλείσει τελικώς στα 6,2 - 6,3 δισ. ευρώ έναντι 6,75 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τις σχετικές εκτιμήσεις το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος θα κλείσει μόλις στα 5 δισ. ευρώ έναντι αρχικής πρόβλεψης για δαπάνες 5,7 δισ. ευρώ, ενώ αυξημένο στο 1,3 δισ. ευρώ έναντι πρόβλεψης 1 δισ. ευρώ θα κλείσει το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, δηλαδή οι δαπάνες που γίνονται αμιγώς από τον κρατικό προϋπολογισμό χωρίς τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ουσιαστικά, η απόκλιση στο ΠΔΕ θα ήταν μεγαλύτερη εάν το εθνικό σκέλος φέτος δεν ήταν αυξημένο, λόγω και των έκτακτων συνθηκών που δημιούργησαν δεδομένα όπως η καταστροφή στη Μάνδρα Αττικής.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας, αιτία είναι η αλληλουχία καθυστερήσεων για τη δημοπράτηση μικρών ή μεγάλων έργων του ΕΣΠΑ, την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων και τελικώς την υλοποίησή τους. Πρόκειται για τις γνωστές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, που οδηγούν τελικώς στην ανατροπή της ομαλής εκτέλεσης του ΠΔΕ σε ό,τι αφορά τα έργα που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η απόκλιση αποτυπώνεται ήδη στα επίσημα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 11μηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου και αναμένεται να επιβεβαιωθεί και στο κλείσιμο του χρόνου. Με βάση τα στοιχεία του προϋπολογισμού, η υστέρηση στο 11μηνο ανήλθε στα 818 εκατ. ευρώ και σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις αναμένεται να περιοριστεί στα 400 - 500 εκατ. ευρώ έως τα τέλη του χρόνου. Αυτό γιατί κατά τη συνήθη τακτική το υπουργείο Οικονομίας αποστέλλει μαζικά κάθε Δεκέμβριο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα αιτήματα πληρωμών που υποβάλλουν οι υπηρεσίες από έργα που έχουν πληρωθεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις χθες, στην εκπνοή δηλαδή του χρόνου, πληρώθηκαν 700 εκατ. ευρώ. Εντούτοις και παρά τις μαζικές πληρωμές που γίνονται κάθε φορά στο τέλος του χρόνου, ο στόχος των 6,7 δισ. ευρώ δεν θα επιτευχθεί, δημιουργώντας μια τρύπα της τάξεως του μισού δισ. ευρώ.
Η σημαντική απόκλιση στο ΠΔΕ καταγράφεται παρά το γεγονός ότι και στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2018 που ψηφίστηκε πρόσφατα, το υπουργείο Οικονομικών εκτιμούσε ότι ο στόχος των 6,75 δισ. ευρώ θα επιτευχθεί έως τα τέλη του έτους, εκτίμηση που διαψεύστηκε περίπου ένα μήνα αργότερα. Αντίστοιχη δέσμευση είχε αναλάβει η κυβέρνηση και το 2016, χωρίς τελικώς να επιβεβαιωθεί, καθώς το ΠΔΕ της περυσινής περιόδου ήταν επίσης μειωμένο κατά περίπου 460 εκατ. ευρώ .
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα χρήματα του ΕΣΠΑ δεν χάνονται αλλά μεταφέρονται ως εκκρεμότητες για τον επόμενο χρόνο και μέχρι το οριστικό κλείσιμο του προγράμματος, που είναι τρία χρόνια μετά τη λήξη της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, δηλαδή το 2023. Με δεδομένο ωστόσο ότι πρόκειται για χρήματα αμιγώς σχεδόν κοινοτικά, καθώς η επιδότηση της Ε.Ε. στα προγράμματα του ΕΣΠΑ ανέρχεται στο 95%, η μη έγκαιρη υλοποίησή τους στον προγραμματισμένο χρόνο, στερεί ρευστότητα από την οικονομία τη δεδομένη στιγμή που οι ανάγκες της χώρας είναι σημαντικές.
«Πέναλτι» σε φορείς που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους
Τη θέσπιση ενός συστήματος ελέγχου ανάλογου με αυτού που ισχύει για το ΕΣΠΑ, για τα έργα που εκτελούνται με χρηματοδότηση από το ΠΔΕ, θα καθιερώνει ο νέος νόμος που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Ιανουαρίου.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα εισάγει ευελιξία ως προς τη δυνατότητα της κεντρικής διοίκησης να χρηματοδοτεί απευθείας τους δήμους της χώρας (π.χ. σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή σε έργα αμιγώς δημοτικά) χωρίς δηλαδή την παρέμβαση της περιφέρειας. Το νέο σύστημα θα καθιερώνει συγκεκριμένους στόχους για όσους υλοποιούν έργα μέσω του ΠΔΕ και θα εισάγει διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου, με πρόβλεψη να υπάρχει και ένα είδος «πέναλτι» για όσους φορείς δεν επιτυγχάνουν τους στόχους.
Πρόκειται για τη λεγόμενη δημοσιονομική διόρθωση που εφαρμόζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο ΕΣΠΑ και προβλέπει την επιστροφή χρημάτων όταν ένα έργο ή ένα πρόγραμμα εκτελείται με αστοχίες. Τη θεσμική αναμόρφωση του ΠΔΕ προανήγγειλε πρόσφατα στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Αλέξανδρος Χαρίτσης, υπογραμμίζοντας ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο υπάρχει από το 1955 χωρίς τροποποιήσεις.
Σύμφωνα με τον κ. Χαρίτση, «η σημερινή οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα δεν μπορεί να λειτουργεί με κανόνες που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες». Ακόμη και η έννοια της δημόσιας επένδυσης, όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές έχει σήμερα διαφορετικά χαρακτηριστικά και δεν περιορίζεται π.χ. σε έργα υποδομής, αλλά επεκτείνεται σε παρεμβάσεις χρηματοδοτικής στήριξης της επιχειρηματικότητας, όπως τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Πηγές του υπουργείου Οικονομίας εξηγούν ότι ο νέος μηχανισμός ελέγχου θα λειτουργεί στη λογική των διαχειριστικών αρχών του ΕΣΠΑ και έχει προβλεφθεί στο νέο οργανόγραμμα του υπουργείου. Ενεργό ρόλο στη δημιουργία του σχετικού μηχανισμού θα μπορούσε, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, να αναλάβει η Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης, συνεπικουρούμενη από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων.
Στόχος όπως υποστηρίζουν είναι να μην αποτελέσει ένα ακόμη γραφειοκρατικό μηχανισμό, αλλά ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου, που θα παρακολουθεί την υλοποίηση των έργων του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ, των έργων δηλαδή που εκτελούνται χωρίς κοινοτική χρηματοδότηση.
-----------------------------------------------------------
Πηγή: Καθημερινή-Ευγενία Τζώρτζη
------------------------------------------------------------
Η υστέρηση αποδίδεται στις καθυστερήσεις στην εκτέλεση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, στον βαθμό που τα χρήματα του ΕΣΠΑ είναι κατά κύριο λόγο επενδύσεις σε έργα υποδομής ή επιδοτήσεις για αναπτυξιακά έργα στις περιφέρειες και στους δήμους όλης της χώρας.
Σύμφωνα με ενημέρωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας κ. Αλ. Χαρίτση, η απόκλιση στην ομαλή υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ, δηλαδή στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ, υπολογίζεται στα 700 εκατ. ευρώ και σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις το ΠΔΕ θα κλείσει τελικώς στα 6,2 - 6,3 δισ. ευρώ έναντι 6,75 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τις σχετικές εκτιμήσεις το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος θα κλείσει μόλις στα 5 δισ. ευρώ έναντι αρχικής πρόβλεψης για δαπάνες 5,7 δισ. ευρώ, ενώ αυξημένο στο 1,3 δισ. ευρώ έναντι πρόβλεψης 1 δισ. ευρώ θα κλείσει το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, δηλαδή οι δαπάνες που γίνονται αμιγώς από τον κρατικό προϋπολογισμό χωρίς τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ουσιαστικά, η απόκλιση στο ΠΔΕ θα ήταν μεγαλύτερη εάν το εθνικό σκέλος φέτος δεν ήταν αυξημένο, λόγω και των έκτακτων συνθηκών που δημιούργησαν δεδομένα όπως η καταστροφή στη Μάνδρα Αττικής.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας, αιτία είναι η αλληλουχία καθυστερήσεων για τη δημοπράτηση μικρών ή μεγάλων έργων του ΕΣΠΑ, την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων και τελικώς την υλοποίησή τους. Πρόκειται για τις γνωστές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, που οδηγούν τελικώς στην ανατροπή της ομαλής εκτέλεσης του ΠΔΕ σε ό,τι αφορά τα έργα που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η απόκλιση αποτυπώνεται ήδη στα επίσημα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 11μηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου και αναμένεται να επιβεβαιωθεί και στο κλείσιμο του χρόνου. Με βάση τα στοιχεία του προϋπολογισμού, η υστέρηση στο 11μηνο ανήλθε στα 818 εκατ. ευρώ και σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις αναμένεται να περιοριστεί στα 400 - 500 εκατ. ευρώ έως τα τέλη του χρόνου. Αυτό γιατί κατά τη συνήθη τακτική το υπουργείο Οικονομίας αποστέλλει μαζικά κάθε Δεκέμβριο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα αιτήματα πληρωμών που υποβάλλουν οι υπηρεσίες από έργα που έχουν πληρωθεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις χθες, στην εκπνοή δηλαδή του χρόνου, πληρώθηκαν 700 εκατ. ευρώ. Εντούτοις και παρά τις μαζικές πληρωμές που γίνονται κάθε φορά στο τέλος του χρόνου, ο στόχος των 6,7 δισ. ευρώ δεν θα επιτευχθεί, δημιουργώντας μια τρύπα της τάξεως του μισού δισ. ευρώ.
Η σημαντική απόκλιση στο ΠΔΕ καταγράφεται παρά το γεγονός ότι και στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2018 που ψηφίστηκε πρόσφατα, το υπουργείο Οικονομικών εκτιμούσε ότι ο στόχος των 6,75 δισ. ευρώ θα επιτευχθεί έως τα τέλη του έτους, εκτίμηση που διαψεύστηκε περίπου ένα μήνα αργότερα. Αντίστοιχη δέσμευση είχε αναλάβει η κυβέρνηση και το 2016, χωρίς τελικώς να επιβεβαιωθεί, καθώς το ΠΔΕ της περυσινής περιόδου ήταν επίσης μειωμένο κατά περίπου 460 εκατ. ευρώ .
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα χρήματα του ΕΣΠΑ δεν χάνονται αλλά μεταφέρονται ως εκκρεμότητες για τον επόμενο χρόνο και μέχρι το οριστικό κλείσιμο του προγράμματος, που είναι τρία χρόνια μετά τη λήξη της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, δηλαδή το 2023. Με δεδομένο ωστόσο ότι πρόκειται για χρήματα αμιγώς σχεδόν κοινοτικά, καθώς η επιδότηση της Ε.Ε. στα προγράμματα του ΕΣΠΑ ανέρχεται στο 95%, η μη έγκαιρη υλοποίησή τους στον προγραμματισμένο χρόνο, στερεί ρευστότητα από την οικονομία τη δεδομένη στιγμή που οι ανάγκες της χώρας είναι σημαντικές.
«Πέναλτι» σε φορείς που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους
Τη θέσπιση ενός συστήματος ελέγχου ανάλογου με αυτού που ισχύει για το ΕΣΠΑ, για τα έργα που εκτελούνται με χρηματοδότηση από το ΠΔΕ, θα καθιερώνει ο νέος νόμος που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Ιανουαρίου.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα εισάγει ευελιξία ως προς τη δυνατότητα της κεντρικής διοίκησης να χρηματοδοτεί απευθείας τους δήμους της χώρας (π.χ. σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή σε έργα αμιγώς δημοτικά) χωρίς δηλαδή την παρέμβαση της περιφέρειας. Το νέο σύστημα θα καθιερώνει συγκεκριμένους στόχους για όσους υλοποιούν έργα μέσω του ΠΔΕ και θα εισάγει διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου, με πρόβλεψη να υπάρχει και ένα είδος «πέναλτι» για όσους φορείς δεν επιτυγχάνουν τους στόχους.
Πρόκειται για τη λεγόμενη δημοσιονομική διόρθωση που εφαρμόζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο ΕΣΠΑ και προβλέπει την επιστροφή χρημάτων όταν ένα έργο ή ένα πρόγραμμα εκτελείται με αστοχίες. Τη θεσμική αναμόρφωση του ΠΔΕ προανήγγειλε πρόσφατα στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Αλέξανδρος Χαρίτσης, υπογραμμίζοντας ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο υπάρχει από το 1955 χωρίς τροποποιήσεις.
Σύμφωνα με τον κ. Χαρίτση, «η σημερινή οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα δεν μπορεί να λειτουργεί με κανόνες που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες». Ακόμη και η έννοια της δημόσιας επένδυσης, όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές έχει σήμερα διαφορετικά χαρακτηριστικά και δεν περιορίζεται π.χ. σε έργα υποδομής, αλλά επεκτείνεται σε παρεμβάσεις χρηματοδοτικής στήριξης της επιχειρηματικότητας, όπως τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Πηγές του υπουργείου Οικονομίας εξηγούν ότι ο νέος μηχανισμός ελέγχου θα λειτουργεί στη λογική των διαχειριστικών αρχών του ΕΣΠΑ και έχει προβλεφθεί στο νέο οργανόγραμμα του υπουργείου. Ενεργό ρόλο στη δημιουργία του σχετικού μηχανισμού θα μπορούσε, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, να αναλάβει η Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης, συνεπικουρούμενη από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων.
Στόχος όπως υποστηρίζουν είναι να μην αποτελέσει ένα ακόμη γραφειοκρατικό μηχανισμό, αλλά ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου, που θα παρακολουθεί την υλοποίηση των έργων του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ, των έργων δηλαδή που εκτελούνται χωρίς κοινοτική χρηματοδότηση.
-----------------------------------------------------------
Πηγή: Καθημερινή-Ευγενία Τζώρτζη
------------------------------------------------------------