Σελίδες

Κυριακή 9 Απριλίου 2017

Σωφρονιστική πολιτική μεταξύ σφύρας και άκμονος

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, όλες ανεξαιρέτως οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να ελέγξουν τον υπερπληθυσμό των φυλακών με αλλεπάλληλες τροποποιήσεις της νομοθεσίας, αυξάνοντας τα όρια μετατροπής της ποινής, διευρύνοντας τις προϋποθέσεις για την αναστολή της, μειώνοντας το διάστημα για τη χορήγηση της υφόρον απόλυσης, και επιχειρώντας κατά καιρούς διάφορες άλλες μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας παρεμβάσεις.

Μακροπρόθεσμα, όλες οι προσπάθειες έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές. Περιέργως, οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να επιμένουν σε αυτές, αδιαφορώντας για τις αλλαγές της εγκληματικότητας, της σύνθεσης και της οργάνωσης των ποινικών παραβατών άμεσα συνδεδεμένες με τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, αποφεύγουν την εισαγωγή και υποστήριξη μιας σύγχρονης διαχείρισης των φυλακών και της ευρείας χρήσης της τεχνολογίας για να μειώσουν το κόστος, να βοηθήσουν το προσωπικό σε πιο αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων του, υπακούοντας σε κομματικές-πολιτικές σκοπιμότητες και συντεχνιακά συμφέροντα.

Η γραφειοκρατία του υπουργείου Δικαιοσύνης και η αρμόδια διεύθυνση από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι δεν είναι ούτε και αυτή σε θέση να κάνει προτάσεις ή ορθότερα, να προωθήσει λύσεις προς όφελος των αποδεκτών της πολιτικής της, δηλ. πολιτών και κρατουμένων, ούτε να συγκροτήσει ένα στρατηγικό σχέδιο πιέζοντας για την εφαρμογή του.

Επιπλέον, ορισμένοι ειδικοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις προωθούν αρκετά χρόνια, κάποιοι ακούσια, προσεγγίσεις περί του «criminal underdog», του δικαιωματισμού και «ηθικών πανικών», με τα ΜΜΕ να παίζουν έναν σημαντικό ρόλο, άλλοτε από μόνα τους και άλλοτε εντασσόμενα στην επιχειρηματολογία των παραπάνω ομάδων.

Η παρούσα κυβέρνηση επέλεξε από τους πρώτους μήνες της θητείας της να ακολουθήσει πιο ριζοσπαστικές πρακτικές. Δεν ασχολήθηκε με τη μετατροπή και την αναστολή της ποινής, αλλά προχώρησε κατευθείαν στην απόλυση κρατουμένων, και συγκεκριμένα στην ουσιαστική ακύρωση των άρθρων 105 επ. ΠΚ για την απόλυση υπό όρους, σε παραγραφή αξιόποινου και παύση της ποινικής δίωξης (άρ. 8, Ν. 4411/2016), και στη μη εκτέλεση ποινών υπό όρο (άρ. 9, Ν. 4411/2016), παρατείνοντας μάλιστα την ισχύ του νόμου των ευεργετικών διατάξεων για όσους ΘΑ συμπλήρωναν τις προϋποθέσεις μέχρι τις 28/8/2017 (άρ. 15 παρ.1, Ν. 4411/2016, άρ. 14 παρ. 4, Ν. 4322/2015).

Οι φυλακές προσέφεραν ανέκαθεν ένα ευρύ πεδίο άσκησης συμβολικής πολιτικής. Αυτή εκφράσθηκε, όπως προαναφέραμε, με συχνές νομοθετικές μεταβολές επιμέρους ζητημάτων και με προσθήκες στη σχετική νομοθεσία, με απώτερο στόχο να δείχνουν το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για το θέμα. Το νέο στοιχείο με τις επιλογές της παρούσας κυβέρνησης είναι ότι η συμβολική διάσταση της πολιτικής της αποτελεί κοινοποίηση μιας ιδεολογίας την οποία φαινομενικά εκπροσωπεί ή συγκεκριμένων κοινωνικών ιδεωδών που δείχνει να υπερασπίζεται. Κι αυτή η ιδεολογία συνίσταται για ορισμένους στη θεώρηση των ποινικών παραβατών ως κοινωνικών επαναστατών ή συλλήβδην ως criminal underdogs, δηλ. «φτωχοπρόδρομων». Εντούτοις, η συμβολική διάσταση συσκοτίζει την εργαλειακή, δηλ. την αποφυγή κριτικής από τη CPT, την Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της ταπεινωτικής μεταχείρισης.

Τον Μάρτιο του 2011, η CPT, έκανε μια δημόσια δήλωση για την κατάσταση των φυλακών στην Ελλάδα, και ειδικότερα ότι έχει παρατηρηθεί μια σταθερή επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και μεταχείρισης των κρατουμένων κατά την τελευταία δεκαετία. Η Επιτροπή έχει εντοπίσει ορισμένα θεμελιώδη διαρθρωτικά ζητήματα τα οποία υπονομεύουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης. Μεταξύ αυτών είναι η έλλειψη ενός στρατηγικού σχεδίου για τη διαχείριση των φυλακών, η έλλειψη ενός αποτελεσματικού συστήματος υποβολής εκθέσεων και εποπτείας, καθώς και η ανεπαρκής διαχείριση του προσωπικού. Τα προηγούμενα ζητήματα όμως δεν αντιμετωπίζονται με μαζικές αποφυλακίσεις και εν τοις πράγμασι αμνηστεύσεις, χρειάζονται άλλου τύπου επίπονες, δυστυχώς, παρεμβάσεις.

Και είναι απογοητευτικό ότι από όλες τις κυβερνήσεις ανεξαιρέτως, και ειδικά την τελευταία, δεν έχει ληφθεί υπόψη ότι οι πολιτικές που ακολουθούν, χρηματοδοτούνται από τους φόρους των Ελλήνων πολιτών. Αυτοί πληρώνουν τόσο τις συνέπειες των επιλογών των κυβερνώντων όσο και τις συνέπειες του εγκλήματος όχι μόνο με χρήματα αλλά και με την ασφάλειά τους. Τέτοια παραδείγματα είναι οι δράστες της πρόσφατης απόπειρας ληστείας στο Παλαιό Φάληρο, αλλά και η περίπτωση του Αφγανού που βίασε και πέταξε στο ποτάμι την νεαρή Γερμανίδα στο Freiburg, του Γεωργιανού που τραυμάτισε θανάσιμα τον νεαρό κοσμηματοπώλη, της δολοφονίας του εστιάτορα στην Πάρο, κ.ά. που δεν χρειάζεται να αναφερθούν, πέραν εκείνων που δεν είναι καν γνωστά. Και η ασφάλεια είναι δικαίωμα, ειδικά όταν πληρώνεται τόσο ακριβά για να είναι τόση λίγη.
----------------------------------------------------
Πηγή: liberal.gr-Έφη Λαμπροπούλου
----------------------------------------------------