1. Η Χώρα μας, από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως κατοχύρωσε και συνταγματικά (στο άρθρο 9Α του αναθεωρημένου Συντάγματος) το ατομικό δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή και χρήση των προσωπικών δεδομένων. Πρόκειται για τη συνταγματική επιβεβαίωση και επιστέγαση των βημάτων που είχε κάνει ήδη η έννομη τάξη μας με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης του 1981 του Συμβουλίου της Ευρώπης (κυρώθηκε με το ν.2068/1992), με την εναρμόνιση προς την Οδηγία 95/46 ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και ιδίως με τη ψήφιση του ν.2472/1997. Επιπλέον θεσμοθέτησε ανεξάρτητη Αρχή για τη διασφάλιση και προστασία των προσωπικών δεδομένων σε όλους τους τομείς.
2. Όπως είναι γνωστό, η ανακοίνωση από τις διωκτικές αρχές (αστυνομία κ.λ.π.) στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ) του ονόματος ή φωτογραφίας ή άλλων στοιχείων προσώπου ή προσώπων που ενέχονται στη διάπραξη εγκληματικής πράξης συνιστά επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και μάλιστα ευαίσθητων (αφού αφορούν ποινική δίωξη), κατά την έννοια των διατάξεων του ν.2472/1997.
3. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων του ατόμου και της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής αυτού αποτελούν ειδικότερη έκφανση της προστασίας της προσωπικότητας κάθε ατόμου, η οποία με τη σειρά της απορρέει από τη θεμελιώδη δικαιική αρχή του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου, όπως αυτή προσδιορίζεται από την συνταγματική επιταγή του άρθρου 2 παρ. 1.
4. Το παραπάνω δικαίωμα της ιδιωτικότητας αναγνωρίζεται ομοίως ως πρωταρχικός κανόνας τόσο στο διεθνές όσο και στο κοινοτικό δίκαιο. Ειδικότερα, σύμφωνα με την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (απόφαση της 10-2-95, Allenet de Ribemont κατά Γαλλίας), το τεκμήριο αθωότητας, ως μια βασική εκδοχή του δικαιώματος σε «δίκαιη δίκη» (άρθρο 6 παρ. 1 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), καταλαμβάνει και τις δηλώσεις των αστυνομικών αρχών στον τύπο κατά την προδικασία της ποινικής δίκης.
5. H προστασία των προσωπικών δεδομένων κατά τα προαναφερόμενα προβλέπεται γενικώς για κάθε πολίτη χωρίς εξαιρέσεις και επομένως από την εν λόγω προστασία δεν εξαιρούνται άνευ ετέρου και τα πρόσωπα που καθοιονδήποτε τρόπο εμπλέκονται στη διάπραξη ποινικών αδικημάτων.
6. Ωστόσο, όπως ισχύει για κάθε ατομικό δικαίωμα, η προστασία του ατόμου από την διάδοση των προσωπικών του δεδομένων δεν έχει απόλυτο χαρακτήρα αλλά υποχωρεί όταν συγκρούεται με άλλο υπέρτερο αγαθό, το οποίο αναγορεύεται από την έννομη τάξη σε λόγο που δικαιολογεί την επέμβαση στα ανωτέρω δεδομένα, όπως είναι για παράδειγμα η ελευθερία του τύπου και το δικαίωμα πληροφόρησης που έχει ο πολίτης σε μια δημοκρατία καθώς επίσης η διασφάλιση της δημόσιας τάξης, στην οποία απολήγει η διαλεύκανση κάθε εγκληματικής πράξης και η σύλληψη δραστών εγκληματικών ενεργειών.
7. Ειδικότερα, όπως γίνεται δεκτό και στην υπ΄ αριθ. 67 από 12-6-2002 Απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα :
α. Επιτρέπεται η δημοσιοποίηση του ονόματος, της φωτογραφίας ή και άλλων στοιχείων του προσώπου που φέρεται αναμεμιγμένο σε εγκληματική δραστηριότητα, εφόσον το πρόσωπο αυτό καταζητείται νομίμως με σκοπό τη σύλληψη.
β. Η ανακοίνωση από την Αστυνομία του ονόματος του συλλαμβανομένου αντίκειται καταρχήν στην ισχύουσα νομοθεσία (άρθρο 7 ν.2472/97), αφού εκφεύγει από το σκοπό της επεξεργασίας που είναι η εξιχνίαση εγκληματικών πράξεων.
γ. Επιτρεπτή είναι η ανακοίνωση του ονόματος στον τύπο μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου κρίνεται ότι η ανακοίνωση αυτή εξυπηρετεί την εγκληματολογική πολιτική, δηλαδή την εξιχνίαση του εγκλήματος (όταν π.χ. συλλαμβάνεται ο ύποπτος ανθρωποκτονίας και επιδιώκεται η ανεύρεση και σύλληψη του άμεσου συνεργού, του οποίου λοιπά στοιχεία δεν γνωρίζει η αστυνομία ελπίζει όμως ότι θα ανεύρει με τη συνδρομή τρίτων που τυχόν θα προσδιορίσουν τον άγνωστο συνεργό, διότι γνωρίζουν τον συνεργάτη του συλληφθέντος). Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις αυτές, με δεδομένο το τεκμήριο της αθωότητος, η αναφορά της λέξης «ένοχος» πρέπει να αποφεύγεται επιμελώς στα δελτία τύπου, συνεντεύξεις κ.λ.π.
δ. Η έκδοση δελτίου τύπου ή γενικά η ανακοίνωση σύλληψης δράστη αξιόποινης πράξης χωρίς αναφορά του ονόματος αυτού είναι επιτρεπτή, καθόσον δεν αντίκειται σε διάταξη νόμου.
8. Συναφώς, επισημαίνεται ότι δεν επιτρέπεται, με εξαίρεση τις περιπτώσεις που εξυπηρετείται η εγκληματολογική πολιτική, η ανακοίνωση της κοινωνικής ομάδας, φυλετικής καταγωγής, εθνοτικής προέλευσης ή υπηκοότητας συλληφθέντος προσώπου, ενώ με ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να αντιμετωπίζονται τα θέματα ανακοινώσεων για ανήλικους παραβάτες. Επίσης, δεν επιτρέπεται η ανακοίνωση των αρχικών του ονοματεπωνύμου συλλαμβανόμενου προσώπου, καθώς και άλλων στοιχείων (ιδιότητα, επάγγελμα) που συνδυαζόμενα μπορούν να οδηγήσουν σε ταυτοποίηση του συλληφθέντος, ιδιαίτερα σε μικρές κοινωνίες.
9. Με το άρθρο 79 του Ν.4139/2013, με τίτλο "δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων κατηγορουμένων" ο νομοθέτης αντιμετώπισε εκ νέου το σχετικό νομικό πρόβλημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συζήτηση άνοιξε και πάλι ύστερα από τη δημοσιοποίηση των προσωπικών δεδομένων οροθετικών εκδιδόμενων γυναικών που συνελήφθησαν και οι φωτογραφίες και άλλα προσωπικά δεδομένα τους ανακοινώθηκαν κατόπιν εισαγγελικής εντολής μέσα από την ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας.
Η παγκόσμια κατακραυγή που ακολούθησε αυτή την εισαγγελικά παραγγελθείσα, αλλά αμφισβητήσιμη από πλευράς σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, δημοσιοποίηση, οδήγησε το Υπουργείο Δικαιοσύνης στην σύνταξη μιας τροποποίησης του νόμου, ώστε να υπάρχουν ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες στην σχετική εξουσία του Εισαγγελέα. Έτσι, με την νέα διάταξη, η οποία αφορά την δημοσιοποίηση που αφορά δεδομένα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες (άρα όχι δεδομένα πριν ή χωρίς να έχει ασκηθεί ποινική δίωξη), πρέπει η απόφαση του Εισαγγελέα να είναι αιτιολογημένη, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα του κατηγορούμενου να προσφύγει εντός δύο ημερών κατά της εισαγγελικής διάταξης, στην προϊσταμένη εισαγγελική αρχή, η οποία έχει άλλες δύο μέρες μέχρι να αποφανθεί. Μέχρι να εκδοθεί η τελική απόφαση, απαγορεύεται η δημοσιοποίηση των στοιχείων.
10. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι για το ίδιο ζήτημα στο παρελθόν παρενέβη και ο Συνήγορος του Πολίτη, με αφορμή περιστατικό αυτοκτονίας κρατουμένου μετά την ανακοίνωση στον τύπο της σύλληψής του για αδίκημα κατά των ηθών.
11. Τα ανωτέρω τονίζονται καθόσον αποτελούν πρόοδο και δημοκρατική κατάκτηση, η σημασία της οποίας πρέπει να γίνει αντιληπτή από όλους.
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
--------------------------------
Πηγή: policenet.gr
--------------------------------
Πηγή: policenet.gr
--------------------------------