Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν υπεράνω κάθε αριστερής υποψίας. Πληθωρικός
άνθρωπος και καλλιτέχνης, (είχα την τύχη να τον γνωρίσω φοιτητής στα
Γιάννενα), υπερασπιζόταν την τέχνη και την ελευθερία, με τη βεβαιότητα
πως μπορεί να τα χειριστεί και τα δύο.
Ο Άρης Δαβαράκης περιγράφει στο
ΒΗΜΑ, ένα περιστατικό που το αποδεικνύει. Ήταν την εποχή που ο Μάνος
είχε τοποθετηθεί διευθυντής στο τρίτο πρόγραμμα και το ραδιόφωνό του,
τόλμησε να παίξει «το μακρύ ζεϊμπέκικο του Νίκου» του Σαββόπουλου, που
ήταν αφιερωμένο στον Νίκο Κοεμτζή. Ο Κοεμτζής, ήταν ένας κατατρεγμένος
φτωχοδιάβολος από αριστερή οικογένεια, που μπαινόβγαινε στη φυλακή για
μικροαδικήματα. Το 1973, όταν βγήκε από τη φυλακή πήγε με τον αδελφό του
Δημοσθένη στη «Νεράιδα» όπου ο μικρός σηκώθηκε να χορέψει μια
παραγγελιά. Σύμφωνα με τον άγραφο κανόνα της εποχής και των
μπουζουξίδικων, η παραγγελιά χορευόταν από αυτόν που την έδινε και μόνο.
Αν στην πίστα ανέβαινε άλλος ήταν προσβολή.
Ενώ χόρευε ο Δημοσθένης, αστυνομικοί που γνώρισαν τον Κοεμτζή,
σηκώθηκαν και χόρεψαν επιδεικτικά στην πίστα παραμερίζοντάς τον. Ο Νίκος
Κοεμτζής, φορτωμένος με αυτό το περίεργο φορτίο των άγραφων κανόνων και
της φυλακής, σηκώθηκε και φωνάζοντας «παραγγελιά» σκότωσε με τη φαλσέτα
τρεις αστυνομικούς. Πέρασε όλη σχεδόν τη ζωή του στη φυλακή όπου έμαθε
να γράφει και να διαβάζει, ενώ το περιστατικό έγινε η γνωστή ταινία
«Παραγγελιά».
Όταν λοιπόν το τραγούδι για τον Κοεμτζή άρχισε να παίζει στο
ραδιόφωνο του Μάνου, ο Υπουργός Τύπου και Πληροφοριών Αθανάσιος
Τσαλδάρης, πήρε τηλέφωνο το Χατζιδάκι και απαίτησε να σταματήσει η
μετάδοση. Ο Μάνος αφού έκλεισε το τηλέφωνο, έδωσε εντολή το τραγούδι να
παίζει συνέχεια για μια ώρα. Σε όποιον συντηρητικό έπαιρνε τηλέφωνο για
να δηλώσει πως ντρέπεται που η κρατική ραδιοφωνία παίζει τραγούδι για
ένα δολοφόνο, οι τηλεφωνητές απαντούσαν πως «ο κύριος Χατζιδάκις θέλει
να ακουστεί το όμορφο τραγούδι του Σαββόπουλου». Με το ίδιο θάρρος ο
Χατζιδάκις, είχε δώσει μάχη μερικά χρόνια αργότερα ενάντια στον
Αυριανισμό και την πολιτική που απαιτεί την αγραμματοσύνη και το
λαϊκισμό ως υπόβαθρο για να υπάρχει.
Την ιστορία αυτή τη γράφω, γιατί διάφοροι υπερευαίσθητοι περί τη
Δημοκρατία (απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι αναφέρονται σε έναν τομέα της μόνο
και πάντα) διαμαρτυρήθηκαν γιατί το Εθνικό Θέατρο ανέβασε ένα έργο «Την
ισορροπία του Νας», όπου κατά τα λεγόμενά τους πρωταγωνιστούσε ο Σάββας
Ξηρός.
Επαγγελματίες της αντιτρομοκρατίας, εργολάβοι της
αντιτρομοκρατικής ευαισθησίας έκλαψαν για τα θύματα της τρομοκρατίας
στις τηλεοράσεις και έφτασαν στο σημείο Αδώνηδες και Ποταμίσιοι να
καταθέσουν και ερώτηση στη Βουλή. Διάφοροι νεοφιλελεύθεροι που είναι
υπέρ της ελευθερίας των αγορών αλλά όχι τόσο των ιδεών, εκτός αν οι
εκφραστές τους ζητούν την άδειά τους, έπαθαν τηλεοπτικά εμφράγματα για
το ατόπημα.
Φυσικά κανένας από αυτούς δεν είδε το έργο, ούτε και μπήκε στον κόπο
να αναρωτηθεί τι σημαίνει η ισορροπία του Νας και τι δουλειά είχε ο
Σάββας Ξηρός με κάτι που θα δημιουργούσε εκ των πραγμάτων ανισορροπία
κριτικής. Αν έμπαιναν ωστόσο από απλή περιέργεια για να διαβάσουν έστω
τις κριτικές για το έργο, θα έβλεπαν πως η σκηνοθέτης Πηγή
Δημητρακοπούλου, επιχειρούσε μια κοινωνική έκφραση της θεωρίας του Νας.
Ο Τζων Φορμπς Νας, νομπελίστας Οικονομίας το 1994, διατύπωσε στη
θεωρία των Παιγνίων, πως «αντίπαλοι» παίκτες, με διαφορετικές
στρατηγικές, εκ των πραγμάτων περιφέρονται γύρω από ένα σημείο
ισορροπίας επιλέγοντας τη στρατηγική τους και ξέροντας αυτή του
αντιπάλου. Η θεωρία ισορροπίας του Νας, έχει εφαρμογή και στην κοινωνία.
Αυτό επιχείρησε να δείξει το έργο χρησιμοποιώντας από κείμενα του Καμύ
έως και του Σάββα Ξηρού.
Αυτό θεωρήθηκε απαράδεκτο γιατί προάγει την τρομοκρατία.
Δεν ξέρω αν είναι η ημιμάθεια ή η δημαγωγική και εργολαβική χρήση της
αντιτρομοκρατίας που κάνει ορισμένους επιφανείς της πολιτικής σκηνής να
προτιμούν τη λογοκρισία από την ελεύθερη έκφραση και κρίση.
Ολίγον από
ελευθερία όμως δεν υπάρχει σαν να πρόκειται για γιουβέτσι. Ή επιλέγεις
την ελευθερία έκφρασης και πάλης των ιδεών ή την ανελευθερία. Ελευθερία
που χρειάζεται ειδικές άδειες από συγκεκριμένους ανθρώπους δεν είναι
ελευθερία. Αν αποδεχθείς το δικαίωμα στη λογοκρισία, τότε το ερώτημα
είναι, πού βάζεις το όριο και τι θα γίνει αν κάποιοι άλλοι, ακριβώς όπως
εσύ, θεωρήσουν πως οι δικές σου ιδέες, είναι επιζήμιες και πρέπει να
δεχθούν γι’ αυτό λογοκρισία;
Επι πλέον δεν γίνεται από τη μια να δηλώνεις «je suis Charlie»,
θεωρώντας πως κάποιος έχει το δικαίωμα να σατιρίζει ακόμη και τις
σεξουαλικές επιλογές του θεού χωρίς να εκτελείται από διαφωνούντες, αλλά
να καταλήγεις στην ξηρότητα της αντιπαράθεσης με τον Ξηρό.
Οι λογικές αυτές στην κατάληξή τους φτάνουν σε προγραφές και
ακρωτηριασμούς της Δημοκρατίας. Φοβάμαι πως η κυρία Μπακογιάννη στις
μέρες μας θα έκανε ερώτηση στη Βουλή για το Χατζιδάκι. Αυτό που φοβάμαι
περισσότερο είναι πως κάποιοι θα είχαν σκοτώσει το Νας πριν διατυπώσει
τη θεωρία του, αφού ήταν ένας άνθρωπος που έπασχε τριάντα χρόνια από
σχιζοφρένεια. Και σύμφωνα με την επέκταση της λογική τους, δεν μπορεί
ένας επικίνδυνος σχιζοφρενής να παίρνει Νόμπελ.
------------------------------------------------------
Πηγή: koutipandoras.gr-Κώστας Βαξεβάνης
------------------------------------------------------