Επειδή το θέμα είναι αρκετά σοβαρό, η ιστοσελίδα μας προέβη σε δημοσιογραφική έρευνα, επαφές με γνώστες του ζητήματος και μετά από σχετική αποδελτίωση παρουσιάζουμε σήμερα τις βασικές παραμέτρους που αφορούν τις μελέτες δημοσίων έργων στα Κύθηρα αλλά και γενικότερα.
Η βελτίωση της ποιότητας και της πληρότητας των μελετών Δημοσίων 'Εργων είναι απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να αποδόσουν οι προσπάθειες και να επιτευχθεί ο συνολικός στόχος για τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση του συστήματος παραγωγής των Δημοσίων έργων, με παράλληλη προσαρμογή του στα Κοινοτικά δεδομένα.
Η βελτίωση της ποιότητας και της πληρότητας των μελετών Δημοσίων 'Εργων είναι απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να αποδόσουν οι προσπάθειες και να επιτευχθεί ο συνολικός στόχος για τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση του συστήματος παραγωγής των Δημοσίων έργων, με παράλληλη προσαρμογή του στα Κοινοτικά δεδομένα.
Ο στόχος αυτός προωθείται συστηματικά με θεσμικά και οργανωτικά μέτρα για όλα τα στάδια εκτέλεσης των έργων (σχεδιασμός - μελέτη - δημοπράτηση - κατασκευή - επίβλεψη - έλεγχος - παραλαβή).
'Εχει διαπιστωθεί ότι οι σοβαρές ελλείψεις και ατέλειες των μελετών των προς κατασκευή έργων οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός, ότι κατά την εκπόνηση των μελετών δεν διερευνάται επαρκώς η τεχνικοοικονομική βέλτιστη λύση στα πλαίσια ενός γενικότερου σχεδιασμού.
Τα προβλήματα επιτείνονται από την ανεπαρκή χρήση υποστηρικτικών μελετών κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού, καθώς και από την συχνή ανατροπή της σωστής αλληλουχίας μεταξύ των σταδίων της μελέτης και των υποστηρικτικών μελετών.
Αποτέλεσμα των παραπάνω προβλημάτων είναι να καθίστανται πολλές από τις μελέτες ανεπίκαιρες, ή και ακατάλληλες προς εφαρμογή, γεγονός το οποίο είτε οδηγεί σε επανεκπόνηση των μελετών, είτε σε προώθηση τους, προς υλοποίηση, με σοβαρές συνέπειες κατά την κατασκευή των έργων (ανατροπή προϋπολογισμού, χρονοδιαγράμματος, τροποποίηση και υποβάθμιση των προδιαγραφών του έργου).
Οι σοβαρές ελλείψεις και ατέλειες των μελετών οδηγούν, όχι μόνο σε ποιοτικά υποβαθμισμένα έργα, αλλά, και μέσα από τις αναγκαίες τροποποιήσεις τους, στην ανατροπή κατά την κατασκευή του συμβατικού τεχνικού και οικονομικού αντικειμένου, καθώς και των προθεσμιών του έργου, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της ταυτότητας του έργου.
Είναι επίσης κύρια αιτία εκδήλωσης αθέμιτου ανταγωνισμού κατά την δημοπρασία, με την εμφάνιση μεγάλων εκπτώσεων, αφού υπάρχει στους μελλοντικούς αναδόχους ή βέβαιη προσδοκία αποκόμισης αφανούς κέρδους, μέσα από την τροποποίηση των δεδομένων του έργου κατά τη διάρκεια της κατασκευής του
1. Ο Δήμος Κυθήρων (καλώς ή κακώς) δεν έχει αυτόνομη τεχνική υπηρεσία που να του δίνει τη δυνατότητα να συντάσσει και κυρίως να επιβλέπει μόνος του τις μελέτες όλων των έργων που εκτελεί.
Έτσι, με βάση το υπάρχον προσωπικό του έχει τη δυνατότητα να συντάσσει μόνο μελέτες προμηθειών ή υπηρεσιών (εργασιών) έως του ποσού της απευθείας ανάθεσης δηλαδή 15 ή 20 χιλιάδες Ευρώ.
Πέραν του ορίου αυτού ο Δήμος υποχρεούται από το Νόμο να ζητά τη συνδρομή της Περιφέρειας Αττικής και συγκεκριμένα του Τμήματος Τεχνικής Υποστήριξης Νησιωτικών Δήμων που έχει συσταθεί αποκλειστικά για την τεχνική υποβοήθηση των 8 νησιωτικών Δήμων της Περιφέρειας Αττικής.
2. Αυτό σημαίνει ότι ο Δήμος δεν έχει το δικαίωμα να αναθέτει σε ιδιώτες την εκπόνηση μελετών, όταν τις μελέτες αυτές μπορεί να τις συντάξει η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας.
Εάν πράξει κάτι τέτοιο, αφενός θα έχει παραβεί τη Νομοθεσία, αφετέρου θα είναι υπόλογος για παράβαση καθήκοντος καθώς θα δαπανήσει μεγάλα ποσά για την εκπόνηση μελετών που μπορούν να γίνουν με κόστος μηδέν Ευρώ για το Δήμο.
3. Η μόνη περίπτωση κατά την οποία ο Δήμος έχει το δικαίωμα να προβεί σε ανάθεση σε ιδιώτη Μηχανικό είναι εάν η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας εγγράφως ενημερώσει το Δήμο ότι αδυνατεί λόγω φόρτου εργασίας ή έλλειψης προσωπικού να συντάξει μία συγκεκριμένη μελέτη ή σειρά μελετών.
Αυτό γίνεται συνήθως για εξειδικευμένες μελέτες που απαιτούν προσωπικό ειδικών γνώσεων (π.χ. αναπλάσεις οικισμών, ειδικές ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες κλπ). Μόνο τότε μπορεί ένας Δήμος να αναθέσει την εκπόνηση μιας μελέτης σε ιδιώτες Μηχανικούς και πάλι μέσα από συγκεκριμένη διαδικασία αρκετά πολύπλοκη.
Συνεχώς διαβάζουμε ότι οι μελέτες που γίνονται για τα έργα του Δήμου είναι "λάθος", "περίεργες" και τα λοιπά.
Σίγουρα έχουν υπάρξει παραβλέψεις, λάθη, σκανδαλώδεις αναθέσεις και διαδικασίες. Όμως οι μελέτες συντάσσονται βάσει συγκεκριμένων κανονισμών και νόμων που οι μηχανικοί του δημοσίου δεν έχουν το δικαίωμα να παραβούν.
Εάν το κάνουν έχουν και την ευθύνη των υπογραφών τους. Με το να χαρακτηρίζουμε άχρηστες γενικά και αόριστα όλες τις μελέτες δημοσίων έργων κάνουμε απλά μικροπολιτική και δεν προσφέρουμε τίποτα.
Εάν ερωτηθούν 1000 μηχανικοί για τη μελέτη π.χ. του Παιδικού Σταθμού θα εκφραστούν 1000 διαφορετικές απόψεις. Το ίδιο για τη μελέτη ανάπλασης της Χώρας, το ίδιο για όλες τις μελέτες ασχέτως ποιός τις έχει συντάξει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι μελέτες είναι για πέταμα.
Το ότι σε κάποιον δεν αρέσει ο συγκεκριμένος τύπος πλάκας που επελέγη π.χ. για μια ανάπλαση δε σημαίνει ότι η μελέτη είναι άχρηστη ή ότι υπάρχει κάποια παρανομία, ειδικά εφόσον οι μελέτες λαμβάνουν τις νόμιμες εγκρίσεις (αρχαιολογίες, δασαρχεία κλπ).
Οι μηχανικοί του Δημοσίου έχουν σπουδάσει στα ίδια πανεπιστήμια και σχολές με τους ιδιώτες, ίσως να είχαν τους ίδιους καθηγητές και να έχουν κάνει την ίδια πρακτική άσκηση.
Γνωρίζουν καλύτερα από τους ιδιώτες μηχανικούς τη νομοθεσία περί δημοσίων έργων και τους τύπους με βάση τους οποίους κοστολογείται ένα δημόσιο έργο. Και κυρίως αποτελούν εκ του Νόμου τους απαραίτητους συνεργάτες Δήμων που δεν είναι τεχνικά αυτόνομοι, όπως ο Δήμος Κυθήρων.
Αναφορικά με τις τιμές των δημοσίων έργων και εδώ υπάρχει μεγάλη παραφιλολογία.
Οι τιμές δεν είναι αυθαίρετες. Προκύπτουν από το Αναλυτικό Τιμολόγιο Οικοδομικών Εργασιών (ΑΤΟΕ) που προβλέπει αναλυτικά την ελάχιστη τιμή μονάδος για κάθε είδους εργασία ή προμήθεια ή υπηρεσία.
Στις τιμές των μελετών δημοσίων έργων υπάρχει 23% ΦΠΑ, εργολαβικό όφελος, απρόβλεπτες δαπάνες και άλλες κρατήσεις που είναι υποχρεωτικό να μπαίνουν σύμφωνα με τους κανονισμούς και τους νόμους.
Αυτός είναι ο λόγος που ένα κτήριο του δημοσίου κοστίζει συνήθως 2 και 3 φορές παραπάνω από ένα ιδιωτικό έργο.
Οι μελετητές λοιπόν δεν βγάζουν τις τιμές από το κεφάλι τους. Και φυσικά κανένα έργο δεν γίνεται με τις τιμές της μελέτης γιατί μετά τις δημοπρασίες οι εκπτώσεις είναι υψηλές. Έτσι, το έργο π.χ. του κεντρικού δρόμου που κάνει η Περιφέρεια, ενώ η δημοπρασία ήταν για 890.000€ εκτελείται σχεδόν με 500.000, επειδή ακριβώς επιτεύχθηκε μεγάλη έκπτωση (43%).
Και επειδή η νέα Κυβέρνηση λέει ότι θέλει να αλλάξει τα πράγματα, ιδού πεδίο δόξης λαμπρό.
Να αλλάξει άμεσα τα τιμολόγια των δημοσίων έργων, ώστε τα κόστη τους να προσεγγίσουν όσο γίνεται τα πραγματικά κόστη της αγοράς, δηλαδή τα κόστη των ιδιωτικών έργων.
Μόνο τότε θα υπάρξει πραγματική εξοικονόμηση πόρων για τους Δήμους και το Κράτος και δεν θα είναι υποχρεωμένοι οι φορείς να εκτελούν έργα με κόστη διπλάσια σε σχέση με την ιδιωτική αγορά και να νομίζει ο κόσμος ότι η μίζα δίνει και παίρνει.
Τέλος, αναφορικά με τη λειτουργία της ΥΔΟΜ, η έρευνά μας απέδειξε ότι μετά τον Ιανουάριο υπήρξε αισθητή εξομάλυνση και βελτίωση της κατάστασης και αυτό οφείλεται στις οργίλες αντιδράσεις των τοπικών αρχών αλλά και του τοπικού τύπου που έθεσε το θέμα στη σωστή του βάση εξαρχής και δεν χάϊδεψε αυτιά.
Ζητούμενο απομένει η έγκριση από το ΥΠΕΣ των προσλήψεων μονίμων υπαλλήλων που ζήτησε ο Δήμος Κυθήρων προκειμένου να μπορέσει να αυτονομηθεί τεχνικά και πολεοδομικά.
Μέχρι τότε θα υπάρχουν προβλήματα στην ΥΔΟΜ Πειραιά και αυτό θα το αποδεχθούμε διότι στην παρούσα συγκυρία είναι αναπόφευκτο.
-----------------------------------
Αντώνης Λαμπρινίδης
-----------------------------------