Κάστρο Παλαιόχωρας -- πόλη του Αγίου Δημητρίου
Η Παλαιόχωρα Κυθήρων βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού και απέχει από τη θάλασσα περίπου 2 χιλιόμετρα. Περιμετρικά της Παλαιόχωρας οι δύο χαράδρες δίνουν στο βράχο το σχήμα χερσονήσου. Αυτή η φύσει οχυρή θέση, με το πλεονέκτημα ότι δεν ήταν ορατή από τη θάλασσα, συμπληρώθηκε από τεχνητή οχύρωση με την ίδρυση της πόλης του Αγίου Δημητρίου. Πρώτη αναφορά του ονόματος της πόλης γίνεται στη λίστα των οικισμών που παρατίθεται το 1583 από τον Πέτρο Καστροφύλακα σε χειρόγραφη μορφή (βλ. Χρύσα Μαλτέζου, Νέο άγνωστο χειρόγραφο της 'Περιγραφής της Κρήτης΄ του Πέτρου Καστροφύλακα [1583] και το πρόβλημα της κρητικής έκδοσής της, Πρακτικά του Τρίτου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, τ.2, Αθήνα 1974, σ.176 κ.ε.).
Η Παλαιόχωρα Κυθήρων βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού και απέχει από τη θάλασσα περίπου 2 χιλιόμετρα. Περιμετρικά της Παλαιόχωρας οι δύο χαράδρες δίνουν στο βράχο το σχήμα χερσονήσου. Αυτή η φύσει οχυρή θέση, με το πλεονέκτημα ότι δεν ήταν ορατή από τη θάλασσα, συμπληρώθηκε από τεχνητή οχύρωση με την ίδρυση της πόλης του Αγίου Δημητρίου. Πρώτη αναφορά του ονόματος της πόλης γίνεται στη λίστα των οικισμών που παρατίθεται το 1583 από τον Πέτρο Καστροφύλακα σε χειρόγραφη μορφή (βλ. Χρύσα Μαλτέζου, Νέο άγνωστο χειρόγραφο της 'Περιγραφής της Κρήτης΄ του Πέτρου Καστροφύλακα [1583] και το πρόβλημα της κρητικής έκδοσής της, Πρακτικά του Τρίτου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, τ.2, Αθήνα 1974, σ.176 κ.ε.).
Η βυζαντινή Καστροπολιτεία του Αγίου Δημητρίου,
Παλαιόχωρα, αποτέλεσε την πρωτεύουσα του νησιού των Κυθήρων, μέχρι την
καταστροφή της, από επιδρομή του πειρατικού στόλου του Χαϊρεδίν
Μπαρμπαρόσα, που βρισκόταν στην υπηρεσία του Τούρκου Σουλτάνου, όταν, το
1537, κατέλαβε με έφοδο την Παλαιόχωρα Κυθήρων.
Τα σπίτια μέσα
στο Κάστρο είχαν κτιστεί σε επαλληλία και επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Οι
εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών είχαν χτιστεί επάνω από τον γκρεμό για να
καθίσταται αδύνατη η αναρρίχηση από αυτούς. Σύμφωνα με τη μελετήτρια
της Παλαιόχωρας Dr. Gillian Ince, σε σχετική έρευνα που πραγματοποίησε
δια της Βρεταννικής Αρχαιολογικής Σχολής με την άδεια του ΥΠ.ΠΟ., στον
οικισμό εντοπίζονται 23 ναοί και 70 σπίτια.
Το εσωτερικό όριο του
οικισμού της Παλαιόχωρας ορίζεται από τον απόκρημνο βράχο στα βόρεια
και ανατολικά. Ο βράχος στην περιοχή αυτή προσέφερε φυσική οχύρωση.
Τείχος κτίστηκε στα δυτικά του ναού του Αγ. Δημητρίου. Το τείχος αυτό
αποτέλεσε τμήμα της έπαλξης και λόγω του ότι είναι το μόνο σωζόμενο σε
ύψος 6 μ. σήμερα δίνει την εικόνα του αμυντικού τείχους προς την
ενδοχώρα.
Οι κατοικίες στην Παλαιόχωρα κτίστηκαν στα κατώτερα
τμήματα του βραχώδους λόφου στα βόρεια και στα ανατολικά και αποτελούσαν
κυρίως ορθογώνιες ενότητες, κυρίως μονόροφες, ενώ μικρός αριθμός
κατοικιών ήταν διώροφες. Στην παρούσα φάση οι κατοικίες έχουν
καταρρεύσει. Οι αποτυπώσεις των μελετητών θα μπορούσαν, μετά από σχετική
τεκμηρίωση, να αξιοποιηθούν σε πιθανές αποκαταστάσεις των κατοικιών.
Προτείνεται η ερμηνεία ότι οι δύο οικογένειες που διέμεναν στις
κατοικίες της άρχουσας τάξης ήταν υπήκοοι της οικογένειας Venier. Η
ενετική κυριαρχία στα Κύθηρα εκπροσωπείται από την οικογένεια Βενιέρ
συνεχώς (1207-1779), με βραχύ χρονικό διάστημα επανόδου στην κυριαρχία
Βυζαντινών από το 1269 έως το 1309. Γι΄αυτό και η Παλαιόχωρα θεωρείται
από τους μελετητές ως Κάστρο δουλοπαροίκων.
--------------------------------------------------------------------------
Πηγή: Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων.
ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟ ADELIN 107,3 FM ΑΦΗΓΗΣΗ Χ.ΠΟΛΙΤΗΣ.
--------------------------------------------------------------------------