Το συγκεκριμένο τραγούδι όπως και αρκετά άλλα τσιριγώτικα τραγούδια
ηχογραφήθηκαν στο γραφείο του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών την
1-2-1956, ημέρα Τετάρτη, από την 6η ως 9η απογευματινή ώρα.
Την επιμέλεια
της ηχογράφησης είχε ο συνταξιούχος -τότε- δημοδιδάσκαλος Ιωάννης Π. Κασιμάτης
από το Λιβάδι Κυθήρων.
Η "Παναγιώταινα" είναι παλαιϊκός μεσαρίτικος χορός
που συναντάται και ως "Κομπιάνικος". Χορεύεται από γυναίκες σε δυο παράλληλες
σειρές πιασμένες χαμηλά με μαντήλια με κεφαλή του χορού ορισμένες φορές έναν
άντρα. Λέγεται ότι οι αρχιτεκτονικοί του σχηματισμοί συμβολίζουν τον μίτο της
Αριάδνης στον λαβύρινθο του Μινώταυρου.
Τα Κύθηρα είναι ένα σταυροδρόμι
μουσικής, τραγουδιού και χορού. Συναντούμε επιρροές από Επτάνησα, π.χ. χορός
Αγιώργης, Μπουρδάρης που ομοιάζει πολύ με τον κεφαλονίτικο Μέρμηγκα, από την
Κρήτη, π.χ. μεσαρίτικος συρτός, δίστιχα και μαντινάδες, κισσαμίτικοι σκοποί, και
από Λακωνία, π.χ. χορός ζαγαράκια, τραγούδια στον σκοπό του
καλαματιανού.
Ο συγκεκριμένος σκοπός έχει περάσει στο νησί από τις
απέναντι λακωνικές ακτές του καβο-Μαλιά. Το τραγούδι κινείται στο γνωστό μοραΐτικο μουσικό μοτίβο του "μπάτε κορίτσα στον χορό", "κρεμάσαν τρία κλεφτόπουλα", "το βράδυ το κοντόβραδο" κλπ.
Υπάρχει παραλλαγή του συγκεκριμένου τραγουδιού στον Ζάρακα Λακωνίας με ίδιο περιεχόμενο και σχεδόν ίδια μουσική:
[Δε στο 'πα Παναγιώτη μου κι εσύ -μωρέ- κι εσύ γραμματικέ μου
το ρέμα ρε- Παναγιώτη μ' γιο- το ρέμα ρέμα να μην πας...]
"Δε στο 'πα Παναγιώταινα με τον γραμματικό σου
Σαν πήρα τον κατήφορο, τ' ώριο το μονοπάτι,
το μονοπάτι μ' εβγαλε σ' ένα 'ρημοκλησάκι
που 'χει σαράντα μνήματα αδέρφια και ξαδέρφια
μα ένα μικρό παράμνημα τριώ μερώ θανή 'ταν
δεν το ΄δα και το πάτησα επάνω στο κεφάλι."
Τραγούδι: Κυπαρισσούλα Κασιμάτη και Χριστίνα Κασιμάτη, Εριφύλλη Κορωναίου, Σταματούλα Σουρή, Αργυρούλα Μπούση
Βιολί: Κώτσος Μαλάνος ή Λεουσάκης από την Χώρα