Γειά σας και χρόνια πολλά.
Ανάμεσα στα πράγματα που έχω αφήσει στο πατρικό μου στα Αρωνιάδικα ξετρύπωσα κι ένα τετράδιο της Δ' Δημοτικού με μια εργασία που μας είχε αναθέσει ο δάσκαλός μας Ευάγγελος Σαβιολάκης.
Είχε να κάνει με μαντινάδες που τραγουδούσαν στους παραδοσιακούς γάμους στα Κύθηρα.
Είχαμε απευθυνθεί στους μεγαλύτερους και είχαμε καταφέρει να συγκεντρώσουμε κάμποσες.
Δυστυχώς δε θυμάμαι τα ονόματα όλων όσων μας είχαν βοηθήσει - όλοι συγχωρεμένοι τώρα πια.
Τις περισσότερες μαντινάδες μας τις είχαν πει: ο μπάρμπα Γιώργος από τ΄Αλοϊζιάνικα (τραγουδούσε στους γάμους), η Ποθητή Μπλαβέρη και η Μαριέττα Καλλικάμη.
Σας τις στέλνω να τις αξιοποιήσετε όπως νομίζετε.
Σας ευχαριστώ και πάλι Χρόνια Πολλά
----------------------------
Μαριέτα Φυρού
Μαριέτα Φυρού
--------------------------
ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ
ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Για τη νύφη
1. Όσα άστρα έχει ο ουρανός τόσα παιδιά να κάνεις να είναι όλα θηλυκά να δω τι θα τα κάνεις.
2. Λάμπει ο ήλιος το πρωί, λάμπει το μεσημέρι,
λάμπει και η νυφούλα μας στα κάτασπρα ντυμένη.
έχει τιμή κι υπόληψη απ’ όλη την οικουμένη.
4. Νύφη μου εκεί που θε να πας σα ρίζα να ριζώσεις
και σαν ανθισμένη λεμονιά να ριζοβλασταρώσεις.
5. Νύφη μου εκεί που θε να πας σ’ ανώγεια και κατώγεια
την πεθερά σου ν’ αγαπάς και να ‘χεις λίγα λόγια.
6. Την πεθερά σου ν’ αγαπάς και να τήνε δοξάζεις
γιατί σου έδωσε το νιο για να τον αγκαλιάζεις.
7. Σύρε νυφούλα στο καλό και να καλοστρατίσεις
και το ωραίο σου χωριό να μην το λησμονήσεις.
κι εμείς θα υπομένουμε τον αποχωρισμό σου.
9. Νύφη μου καλορίζικη να ζήσεις να γεράσεις
και στα γεραματάκια σου δούλους και δούλες να ‘χεις.
10. Αυτή η μέρα η σημερνή ωσάν Λαμπρή μου φάνει,
που είδα στης αδελφούλας μου την κεφαλή, στεφάνι.
11. Ρόδα και τριαντάφυλλα, της άνοιξης τα κρίνα,
σου εύχομαι να ευτυχείς και συ μαζί μ’ εκείνα.
12. Ένα κι ένα κάνουν δυο, ένα κι ένα δύο,
σήμερα πια αποχαιρετάς της λευτεριάς το βίο.
13. Όμορφη που ‘ναι η νύφη μας σαν τ’ όμορφο μαντήλι,
σαν το πουλί που κελαηδεί το Μάη και τον Απρίλη.
14. Μη μας τήνε μαλώνετε τη μικροπαντρεμένη
γιατί την έχει η μάνα της στα χάδια μαθημένη.
15. Νύφη μου ξάστερο γυαλί και λαμπερό φεγγάρι
πού το βρες και το διάλεξες αυτό το παλικάρι;
μόνο που ‘χει παράπονο που φεύγει από τη μάνα.
17. Νύφη το φουστάνι ολόασπρο να λιώσεις,
το νέο που αγάπησες να μην το μετανιώσεις.
18. Ασήκω πετροπέρδικα, τίναξε τα φτερά σου,
δώσ’ τα κλειδιά στη μάνα σου κι άντε να βρεις δικά σου.
19. Ούτε τα γρόσια έδωσες, ούτε και τον παρά σου
παρά σου τόνε χάρισε η κυρά πεθερά σου.
20. Νυφούλα συ ‘σαι ο ήλιος κι ο γαμπρός φεγγάρι
και τ’ αστρουλάκια τ’ ουρανού οι φίλοι κι οι κουμπάροι.
21. Εβγάτε εσείς οι χωριανοί επάνω στα μπαλκόνια
να ράνετε τη νύφη μας που είναι άσπρη σαν τα χιόνια.
Για το γαμπρό
22. Μαριόλος ήσουνα γαμπρέ και διάλεξες και ήβρες
κι απ’ όλες τις χωριανές την πιο καλή επήρες.
ωσάν το τριαντάφυλλο να τήνε καμαρώνεις.
24. Γαμπρέ μου να τον χαίρεσαι τον ωραίο αρραβώνα
και να τον έχεις φυλαχτό σ’ όλον σου τον αιώνα.
25. Γαμπρέ μου καλορίζικε να ζήσεις, να γεράσεις,
να ζήσεις χρόνους εκατό και να τους ξεπεράσεις.
26. Γαμπρέ μου σε παρακαλώ μια χάρη να μου κάνεις,
το άνθος που σου δίνουμε να μη μας το μαράνεις.
27. Γαμπρέ τη νυφούλα μας να μην τήνε μαλώνεις,
σαν κατιφέ στην πόρτα σου να τήνε καμαρώνεις.
28. Γαμπρέ μου να την αγαπάς την κόρη που επήρες
γιατί με όλα τα καλά την προίκισαν οι μοίρες.
29. Γαμπρέ μου σε παρακαλώ μια χάρη να μου κάνεις,
πρόσεξε τη νυφούλα μας να μη μας την πικράνεις.
30. Ωραίος που ‘ναι ο γαμπρός με το χαμόγελό του,
η κοπέλα που απέκτησε ήταν το τυχερό του.
Για το ζευγάρι
3 31. Να χαίρεστε τα στέφανα, να ζείτε ευτυχισμένοι
και μέσα εις το σπίτι σας μόνο χαρά να μπαίνει.
32. Ευχόμεθα χαρούμενη να είναι η καρδιά σας
η Παναγιά και ο Χριστός πάντα να ‘ναι κοντά σας.
33. Αγαπημένοι πάντοτε κι ευτυχισμένους χρόνους
να σας αξιώσει ο Θεός να δείτε κληρονόμους.
34. Όσα άνθη έχει ο Μάιος και ο χειμώνας χιόνια
τόσα σας εύχομαι κι εγώ ευτυχισμένα χρόνια.
35. Όρκο είχα εγώ στην Παναγιά να μην τραγουδήσω
όμως για το χατίρι σας τον όρκο θ’ απατήσω.
36. Σας εύχομαι το βίο σας ανθόσπαρτον, ευώδη
και να μη βρεθεί σε οδό δύσβατο και ακανθώδη.
37. Η ευτυχία κι η χαρά πάντα να σας στολίζουν
και σα λουλούδια ανθηρά στο βίο σας ν’ ανθίζουν.
38. Ήρθε η ώρα η καλή και η ευλογημένη
να σμίξουνε πια σήμερα οι αρραβωνιασμένοι.
39. Να είναι η ώρα η καλή που θα στεφανωθείτε
και πίκρα στο χειλάκι σας ποτέ να μη γευτείτε.
40. Να ‘χα φωνή ωσάν βροντή, λαλιά σαν την καμπάνα
να τραγουδήσω του Πασά που παίρνει τη Σουλτάνα.
41. Σήμερον καλορίζικα και δροσισμένα ζάλα
σήμερις θ ‘ανταμώσουνε το μέλι με το γάλα.
και μέσα εις το σπίτι σας μόνο χαρά να μπαίνει.
32. Ευχόμεθα χαρούμενη να είναι η καρδιά σας
η Παναγιά και ο Χριστός πάντα να ‘ναι κοντά σας.
33. Αγαπημένοι πάντοτε κι ευτυχισμένους χρόνους
να σας αξιώσει ο Θεός να δείτε κληρονόμους.
34. Όσα άνθη έχει ο Μάιος και ο χειμώνας χιόνια
τόσα σας εύχομαι κι εγώ ευτυχισμένα χρόνια.
35. Όρκο είχα εγώ στην Παναγιά να μην τραγουδήσω
όμως για το χατίρι σας τον όρκο θ’ απατήσω.
36. Σας εύχομαι το βίο σας ανθόσπαρτον, ευώδη
και να μη βρεθεί σε οδό δύσβατο και ακανθώδη.
37. Η ευτυχία κι η χαρά πάντα να σας στολίζουν
και σα λουλούδια ανθηρά στο βίο σας ν’ ανθίζουν.
38. Ήρθε η ώρα η καλή και η ευλογημένη
να σμίξουνε πια σήμερα οι αρραβωνιασμένοι.
39. Να είναι η ώρα η καλή που θα στεφανωθείτε
και πίκρα στο χειλάκι σας ποτέ να μη γευτείτε.
40. Να ‘χα φωνή ωσάν βροντή, λαλιά σαν την καμπάνα
να τραγουδήσω του Πασά που παίρνει τη Σουλτάνα.
41. Σήμερον καλορίζικα και δροσισμένα ζάλα
σήμερις θ ‘ανταμώσουνε το μέλι με το γάλα.
σήμερα λάμπει ο ουρανός και η οικουμένη όλη.
43. Σήμερα λάμπει ο ουρανός, σήμερα λάμπει η μέρα,
σήμερα στεφανώνεται αητός την περιστέρα.
44. Σας εύχομαι από καρδιάς πάντα να ευτυχείτε,
στρωμένη να είναι με λούλουδα η γη που περπατείτε.
45. Κι όσο τρέχει ο Νείλος ποταμός, ποτέ δεν εξαντλείται,
έτσι σας εύχομαι κι εγώ παντοτινά να ζείτε.
46. Μια μαντινάδα θε να πω απάνω στο λεμόνι,
να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός και η παρέα όλη.
47. Αλτάνα είναι η νύφη μας και ο γαμπρός περιβόλι
και τα λουλούδια του μπαξέ η συντροφιά μας όλη.
48. Η τύχη το έγραψε με το δεξί της χέρι
να ενωθείτε εσείς οι δυο και να γενείτε ταίρι.
49. Σας εύχομαι να ζήσετε σαν κείνα τα πουλάκια
που κελαηδούν ζευγαρωτά επάνω στα κλαδάκια.
50. Τα μάτια της, τα μάτια του ήταν προξενητάδες,
ούτε προικιά γυρέψανε ούτε πολλούς παράδες.
51. Τον ύψιστο παρακαλώ να σας χαρίζει χρόνους
όπως χαρίζει στην ελιά τα φύλλα και τους κλώνους.
Για το ζευγάρι από τους γονείς τους
52. Οι δυο γονείς σας εύχονται χρόνια πολλά να ζείτε
σ’ αυτόν τον κόσμο τίποτε να μην εστερηθείτε.
Για τη νύφη από το γαμπρό
53. Τ’ όνομά σου το χρυσό από - κάπα - αρχίζει
κι εμένα την καρδούλα μου σκληρά τη βασανίζει.
54. Όσα άνθη έχει ο Μάιος και ο χειμώνας χιόνια
τόσες φορές θα σε φιλώ στα χείλη και στο στόμα.
Για τους καλεσμένους
55. Ευχαριστώ από καρδιάς όλους τους καλεσμένους,
τους λεύτερους τις λεύτερες, παιδιά και παντρεμένους.
56. Εύχομαι σ’ όσους ήρθανε για να μας συγχαρούνε
και στα δικά τους τα παιδιά τέτοια χαρά να δούνε.
Για τον προξενητή
το μεγαλύτερο καλό ήθελα να του κάνω.
58. Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός, να ζήσει κι ο κουμπάρος,
να ζήσει κι ο προξενητής να κάνει κι άλλο γάμο.
Για τους γονείς της νύφης
59. Κι ο νέος όπου πάτησε εις το κατώφιλιό σας,
από τώρα και ύστερα, είναι παιδί δικό σας.
Για τους γονείς του γαμπρού
60. Έβγα μητέρα του γαμπρού να υποδεχτείς τη νύφη,
να δεις και τον ωραίο σου το γιο που διάλεξε τη νύφη.
61. Έβγα μανούλα του γαμπρού και πεθερά της νύφης
να δεις τον ακριβό σου γιο πέρδικα που ευλογήθει.
62. Έβγα καθάριο μάλαμα, έβγα καθάριο ασήμι
για να δεχτείς την πέρδικα με την ταπεινοσύνη.
63. Και να την αγαπήσετε με όλη την καρδιά σας
να μην την ξεχωρίζετε απ’ τα γεννήματά σας.
Για τους γονείς του γαμπρού από τη νύφη
64. Κι εσείς οι νέοι μου γονείς δώστε μου την ευχή σας
και θέλω να μου κάνετε χαλάλι το παιδί σας.
Για τη μάνα της νύφης από τη νύφη
65. Μάνα που με μεγάλωσες με της καρδιάς το αίμα,
μαζί με τ’ άλλα σου παιδιά αγάπα με κι εμένα.
Για τους γονείς του ζευγαριού
66. Γονείς να σας εζήσουνε τα νέα αντρόγενά σας
και να σας αξιώσει ο Θεός και στα υπόλοιπά σας.
67. Γονείς για ευχηθείτε του, δώστε του την ευχή σας,
απόψε στεφανώνεται και φεύγει το παιδί σας.
----------------------------------------------------------------------------------------
ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ από τα Κύθηρα
Είκοσι (ν)είκοσι χρόνια πότιζα είκοσι (ν)είκοσι χρόνια πότιζα (ν)εί…,
είκοσι χρόνια πότιζα το κλήμα στην αυλή μου
είκοσι χρόνια πότιζα το κλήμα στην αυλή μου.
Κι απόψε κι απόψε μου το παίρνουνε κι απόψε κι απόψε μου το παίρνουνε κι α…,
κι απόψε μου το παίρνουνε κι ας πάει στην ευχή μου
κι απόψε μου το παίρνουνε κι ας πάει στην ευχή μου.
Να πας παι… να πας παιδί μου στο καλό να πας παι… να πας παιδί μου στο καλό να,
να πας παιδί μου στο καλό να ‘ναι καλό δικό σου
να πας παιδί μου στο καλό να ‘ναι καλό δικό σου.
Και ‘μείς το και ‘μείς το(ν) περιμέναμε και ‘μείς το και ‘μείς το(ν) περιμέναμε και,
και ‘μείς το(ν) περιμέναμε τον αποχωρισμό σου
και ‘μείς το(ν) περιμέναμε τον αποχωρισμό σου.
Εκεί παι… εκεί παιδί μου που θα πας εκεί παι… εκεί παιδί μου που θα πας ε…,
εκεί παιδί μου που θα πας σαν κλήμα να ριζώσεις
εκεί παιδί μου που θα πας σαν κλήμα να ριζώσεις.
Σαν το βα… σαν το βασιλικό ν’ ανθείς σαν το βα… σαν το βασιλικό ν’ ανθείς σα(ν),
σαν το βασιλικό ν’ ανθείς τους κλώνους σου ν’ απλώσεις
σαν το βασιλικό ν’ ανθείς τους κλώνους σου ν’ απλώσεις.
Σήμερα σήμερα γάμος γίνεται σήμερα σήμερα γάμος γίνεται σή…,
σήμερα γάμος γίνεται σήμερα λάμπει η μέρα
σήμερα γάμος γίνεται σήμερα λάμπει η μέρα.
Σήμερα σήμερα στεφανώνεται σήμερα σήμερα στεφανώνεται σή…,
σήμερα στεφανώνεται αετός την περιστέρα
σήμερα στεφανώνεται αετός την περιστέρα.
Νύφη μου νύφη μου ξάστερο γυαλί νύφη μου νύφη μου ξάστερο γυαλί νύ…,
νύφη μου ξάστερο γυαλί και λαμπερό φεγγάρι
νύφη μου ξάστερο γυαλί και λαμπερό φεγγάρι.
Που το ‘βρες που το ‘βρες που το διάλεξες που το ‘βρες που το ‘βρες που το διάλεξες που,
που το ‘βρες που το διάλεξες αυτό το παλικάρι
που το ‘βρες που το διάλεξες αυτό το παλικάρι.
------------------------------------------------------------------------------------------
Θερμά Ευχαριστήρια στην κ.Μαριέτα Φυρού για την εξαιρετική αυτή συμβολή της στην Κυθηραϊκή Λαογραφία και Παράδοση.
Επιμέλεια κειμένου Αντώνης Λαμπρινίδης.
------------------------------------------------------------------------------------------