Χειρίζεται λεπτά ζητήματα επιστημονικού και εθνικού περιεχομένου, όμως
παλεύει χωρίς επαρκή κρατική υποστήριξη. Το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης
Τσουνάμι, ένα από τα τέσσερα επιχειρησιακά κέντρα της UNESCO στην
Ευρώπη, λειτουργεί καθημερινά σε 24ωρη βάση χάρη στις προσπάθειες των
σεισμολόγων του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών, αντιμετωπίζει όμως
σοβαρά κενά, ελλιπές προσωπικό, κανέναν μόνιμο τεχνικό υπάλληλο και
περιορισμένους πόρους.
Το
Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι, που έχει πιστοποιηθεί από την
Unesco ως επιχειρησιακό κέντρο, παρέχει δεδομένα σε ευρωπαϊκές και όχι
μόνο χώρες. Δεξιά, παλιρροιογράφος στη Ρόδο
Ολα αυτά τη στιγμή που το γειτονικό κέντρο τσουνάμι της Τουρκίας
υιοθετεί μια ανταγωνιστική στάση στο Αιγαίο διά της... επιστημονικής
οδού.
Οπως εξηγούν στο «Εθνος» οι επιστήμονες που έχουν την
ευθύνη για τη λειτουργία του Κέντρου, πριν από μερικά χρόνια η γειτονική
χώρα κατέθεσε επίσημο αίτημα στην UNESCO ζητώντας να έχει τον πλήρη
επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Επειτα
από τρία έτη διαβουλεύσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και με τη
συμβολή των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας, αποφασίστηκε τελικά να μην
καθοριστούν γεωγραφικές ζώνες επιρροής ανά επιστημονικό κέντρο.
Πρόσφατα η Τουρκία επανήλθε ζητώντας να λαμβάνει σε πραγματικό χρόνο τα
παλιρροιογραφικά δεδομένα που συλλέγει το ελληνικό κέντρο τσουνάμι,
αίτημα που εκκρεμεί να απαντηθεί, ενώ παράλληλα αιτήθηκε την τοποθέτηση
αισθητήρων στον θαλάσσιο πυθμένα. Οι κινήσεις αυτές ερμηνεύονται από
ορισμένους ως προσπάθεια επέκτασης της τουρκικής σφαίρας επιρροής με
ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαχείριση του Αιγαίου.
Πολιτικές διαστάσεις
«Είναι προφανές ότι ορισμένα από τα θέματα που πραγματευόμαστε
λαμβάνουν πολιτικές διαστάσεις. Γιατί θεωρητικά είναι καλή σκέψη η
τοποθέτηση τσουναμόμετρων, ούτως ώστε να εντοπίζουμε τη γένεση των
τσουνάμι μέσα στη θάλασσα και όχι όταν έχουν πλέον καταγραφεί από τους
παλιρροιογράφους, όμως εκεί τίθεται ένα θέμα: Ποιος έχει το δικαίωμα να
ποντίζει τέτοιου είδους όργανα, ποιος έχει δικαίωμα να τα διαχειρίζεται
και πολύ περισσότερο όταν υφίστανται ζητήματα υφαλοκρηπίδας και λοιπές
αμφισβητήσεις», εξηγεί ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου
Δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
Γερ. Παπαδόπουλος και Α. Τσελέντης επισημαίνουν τις ελλείψεις στο Εθνικό Κέντρο
Προειδοποίησης Τσουνάμι
Είναι χαρακτηριστικό ότι κάποιοι από τους παλιρροιογράφους, στα
δεδομένα των οποίων ζητά να έχει πρόσβαση η Τουρκία είναι τοποθετημένοι
σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις νησιών του Αιγαίου. «Εμείς ως επιστήμονες
είμαστε ανοιχτοί στη συνεργασία με όλους. Ομως σε κάποια ζητήματα
εμπλέκονται άλλοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα η Υδατογραφική
Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, η οποία έχει και την ευθύνη της
διαχείρισης των ωκεανογραφικών δεδομένων» λέει ο σεισμολόγος.
«Σε
κάθε περίπτωση, αυτή η κατάσταση μας υποχρεώνει να διευρύνουμε κι εμείς
τον χώρο για τον οποίο εκδίδουμε δεδομένα. Αυτό όμως απαιτεί προσωπικό,
ισχυρότερους υπολογιστές, μεγαλύτερα αποθηκευτικά μέσα, συντήρηση
παλιρροιογράφων, διεθνείς συναντήσεις, και κατά συνέπεια περισσότερα
οικονομικά μέσα».
«Το Κέντρο Τσουνάμι είναι μια πολύ σημαντική
και υπεύθυνη λειτουργία επιστημονική, εθνική και πολιτικής προστασίας,
με την οποία το κράτος επιφόρτισε το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο από το 2010
αλλά χωρίς να μας δώσει προσωπικό ή άλλη υποστήριξη», δηλώνει από την
πλευρά του στο «Εθνος» ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου,
καθηγητής Ακης Τσελέντης. «Δεν είναι δυνατόν τη νύχτα και τις αργίες να
έχουμε μόνο ένα άτομο στο σεισμογραφικό κέντρο και στο Κέντρο Τσουνάμι.
Δεν είναι δυνατόν να εξοπλιστούμε όπως πρέπει χωρίς οικονομική ενίσχυση.
Για να αντεπεξέλθουμε σ' αυτές τις υποχρεώσεις υψηλής ευθύνης,
χρειαζόμαστε άμεση υποστήριξη».
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι το
2004, όταν το μεγάλο τσουνάμι της 26ης Δεκεμβρίου προκάλεσε βιβλική
καταστροφή σε δώδεκα χώρες του Ειρηνικού, καμία μεγάλη θάλασσα του
πλανήτη εκτός από τον Ειρηνικό Ωκεανό δεν διέθετε συστήματα έγκαιρης
προειδοποίησης τσουνάμι. Υστερα από απόφαση των χωρών-μελών της UNESCO
επελέγησαν για εγκατάσταση η περιοχή του Βορειοανατολικού Ατλαντικού και
της Μεσογείου, όπου η Ελλάδα πρωτοστάτησε επιστημονικά με αποτέλεσμα το
2008 να λάβει θετικά σχόλια από τον τότε διευθυντή της υπηρεσίας
τσουνάμι της UNESCO και το 2010 να πιστοποιηθεί το σύστημά της ως
επιχειρησιακό κέντρο.
Οι πιθανότητες για τσουνάμι στην Ελλάδα
Σημαντικές πιθανότητες εκδήλωσης τσουνάμι στην Ελλάδα βλέπει ο
διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Γεράσιμος
Παπαδόπουλος.
Μιλώντας στο «Εθνος» εξηγεί ότι το τσουνάμι που
εκδηλώθηκε το 1956 στην Αμοργό με ύψος κυμάτων περίπου 15 μέτρα ήταν το
μεγαλύτερο στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο τα τελευταία περίπου 100 χρόνια
μετά το εξίσου μεγάλο τσουνάμι της 28ης Δεκεμβρίου 1908 στη Μεσίνα της
Σικελίας. «Από τότε πέρασαν 59 χρόνια, μεγάλο χρονικό διάστημα σε σχέση
με την περιοδικότητα εμφάνισης τσουνάμι στον ευρωμεσογειακό χώρο», λέει.
«Πρόκειται για πολύ κρίσιμο θέμα, καθώς το τσουνάμι μπορεί να είναι
σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με τον σεισμό, όμως η εμπειρία μάς έχει δείξει
ότι όταν συμβεί τα αποτελέσματά του είναι καταστροφικά. Ιδίως όταν δεν
υπάρχει προετοιμασία. Και η προετοιμασία παραμελείται επειδή είναι
σπάνιο».
Διάκριση
Εχοντας ασχοληθεί όσο
λίγοι με τα τσουνάμι στην Ελλάδα, ο κ. Παπαδόπουλος αναμένεται να
εκδώσει εντός του επόμενου εξαμήνου διεθνές βιβλίο για τα τσουνάμι του
ευρωπαϊκού χώρου. Αλλωστε μία από τις πλέον αναγνωρισμένες εργασίες του
αφορά τη 12βάθμια κλίμακα μέτρησης της έντασης των τσουνάμι, η οποία
σήμερα εφαρμόζεται παγκοσμίως ως «κλίμακα Papadopoulos-Imamura»,
φέροντας και το όνομα του συν-συγγραφέα της σχετικής εργασίας Iάπωνα
καθηγητή, F. Imamura.
Ο κ. Παπαδόπουλος λέει στο «Εθνος» ότι το
ελληνικό κέντρο προειδοποίησης τσουνάμι είναι ένα επιχειρησιακό κέντρο
που καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας
στα πλαίσια της UNESCO. Στα πέντε έτη λειτουργίας του κέντρου έχει
αποδειχτεί η μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική αξία του.
«Κατά
τη διάρκεια αυτών των χρόνων το κέντρο εξέδωσε οκτώ προειδοποιήσεις για
επικείμενα τσουνάμι, με μεγάλα ποσοστά αξιοπιστίας, καθώς βασίζεται στο
εθνικό σεισμογραφικό δίκτυο της χώρας, σε δίκτυο παλιρροιογράφων που
συνεχώς επεκτείνεται και σε μοντέλα, βάσεις δεδομένων και ειδικό
λογαριασμό που έχουν αναπτυχθεί στα πλαίσια ευρωπαϊκών ερευνητικών
προγραμμάτων και σε στενή συνεργασία με το Joint Research Center της
ΕΕ». Πρόσβαση στα δεδομένα που εξάγει το ελληνικό σύστημα έχουν
ευρωπαϊκές χώρες αλλά και η Αίγυπτος, το Ισραήλ, ο Λίβανος ή οποιοδήποτε
κράτος δηλώσει ότι το επιθυμεί.
Τα υπόλοιπα επιχειρησιακά
κέντρα της UNESCO λειτουργούν στην Τουρκία, τη Γαλλία και την
Πορτογαλία, ενώ αναμένεται σύντομα και η λειτουργία εντός πέμπτου στην
Ιταλία.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Σημαντικά τσουνάμι στην Ελλάδα στα μεταπολεμικά χρόνια
-
Αμοργός, 09/07/1956 Το μεγαλύτερο τσουνάμι στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο
τα τελευταία 100 χρόνια. Το ύψος των κυμάτων έφτασε τα 15 μέτρα.
Σκοτώθηκαν 53 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 100.
-
Κορινθιακός Κόλπος, 06/02/1963 Την ημέρα εκείνη στον δυτικό Κορινθιακό
κόλπο, κοντά στο Αίγιο, δημιουργήθηκε τσουνάμι με κύμα ύψους 6 μέτρων
από υποβρύχια κατολίσθηση.
- Κάρπαθος, 09/02/1948 Μετά από σεισμό 7,1 Ρίχτερ προκλήθηκε τσουνάμι στα Δωδεκάνησα. Η θάλασσα τραβήχτηκε μέσα τρεις φορές και το ύψος των κυμάτων έφτασε τα 4 μέτρα. Εκατοντάδες σπίτια καταστράφηκαν.
-------------------------------------------
Πηγή: Έθνος-Κατερίνα Ροββά
-------------------------------------------
